Oral Antidiyabetik İlaçlar ve Beslenme
Beslenme tedavisinin metabolik hedefleri karşılamada tek başına yeterli olmadığı tip-2 diyabetli hastalarda 2 veya 3 ilaç kombineli bir biçimde kullanılabilir. Eğer oral ilaçların tek başına veya kombineli kullanımı da bir fayda sağlamazsa insülin tedavisi gerekebilir. Çoğu tip-2 diyabetli birey glisemik kontrolü sağlamak için günde 2 veya daha fazla insülin enjeksiyonuna ihtiyaç duyar. Bazı hastalarda ise günde 3-4 defa yapılan insülin enjeksiyonu veya bir insülin pompası ile daha iyi sonuçlar elde edilmektedir.
GLİKOZ DÜŞÜRÜCÜ İLAÇLAR
İnsülin sekratogogları(Sülfonilüre ve non-sülfonilüreler):Bu ilaçlar pankreastaki B-hücrelerinden insülin salınımını teşvik ederler. Sülfonilüre sınıfındaki ilaçlar karaciğer tarafından metabolize edilip böbrekler tarafından vücuttan atılmaktadır(glimepiride hariç). Bu nedenle böbrek fonksiyonları azalmış hastada kullanımında dikkatli olunmalıdır. Hastalar gecikmiş veya atlanmış öğünlerin hipoglisemiye yol açabileceği yönünden bilgilendirilmelidir. Bu ilaçlar aynı zamanda artmış iştah ve muhtemel ağırlık kazanımıyla da ilişkilidir. Non-sülfonilüre olarak sınıflandırılan ilaçlar sülfonilüre sınıfındaki ilaçlara göre daha az ağırlık artışı sağlar. Sülfonilüreye göre etkisi daha erken başlar ve daha kısa(1-6 saat) sürer(hipoglisemi riski azdır). Non-sülfonilüre grubundaki ilaçlar öğün planı düzensiz ve ağırlık kazanımından endişe duyulan bireyler için bir seçenek olabilir.
İnsülin sensitizer(biguanidler, tiozolidinedione ve a-glikosidaz inhibitörleri): Bu ilaçlar insülin etkinliğini geliştirirler. Bu ilaçların etkili olabilmesi için endojen veya eksojen insülin varlığına ihtiyaç vardır.
Biguanidler hepatik glikoneogenezi inhibe ederek insülin duyarlılığını geliştirir. Metformin tek biguanid ilaç olup tek başına kullanıldığında hipoglisemiye yol açmadan ağırlık kaybı sağlar. Karın ağrısı, bulantı, ağızda metalik tat, diyare gibi GIS’de yan etkilere neden olabilir. Yan etkileri azaltmak için ilaca küçük dozlarla başlanmalı ve baklagil, mercimek, brokoli, lahana, karnabahar gibi besinler sınırlandırılmalıdır. Böbrek fonksiyonları bozulmuş veya kronik kalp hastalığı, dehidratasyon açısından risk altında olan hastalar metformin ile ilişkili laktik asidoz riski açısından yakından takip edilmelidir.
Tiozolidinedione; glikoz taşıyıcıların etkinliğini arttırmak suretiyle insülin duyarlılığını olumlu etkiler. Özellikle pioglitazone TG seviyelerini azaltıp, HDL’yi arttırır, LDL parçacıklarının boyutunda da bir artışa neden olur. Tiozolidinedione sınıfındaki ilaçların yol açabileceği temel problem ağırlık kazanımı ve hafif ödemlerdir. Bu nedenle diyetle enerji ve Na alımının yeniden düzenlenmesi gerekebilir.
a-glikosidaz inhibitörleri; ince barsaklarda CHO sindiriminden sorumlu olan enzimleri inhibe ederek etkinlik gösterirler. Buna bağlı CHO emilimi gecikir, daha düşük bir tokluk glikoz yanıtı oluşur. CHO içeren ana veya ara öğünden önce alınmalıdır. Ciddi böbrek veya KC hasarı veya herhangi bir GI rahatsızlığı olan bireyler kullanmamalıdır. Yan etkileri; karın bölgesinde kramplar, midede gaz toplanması, şişkinlik, ishaldir.
Dipeptidil peptidaz IV inhibitörleri: Bu ilaçlar inkretinlerin endojen salınımını hasara uğratan dipeptidil peptidaz IV enziminin etkinliğini inhibe ederler. Bu mekanizmadan dolayı inkretin hormon seviyeleri ve sonuçta insülin sekresyonu da artar. En sık karşılaşılan yan etkisi baş ağrısı ve nazofarenjittir. Böbrek yetersizliği olan hastalarda kullanım dozu %50-75 oranında azaltılmalıdır.
İnkretin mimetikler: Bu ilaçlar inkretin hormonunun glikoz düşürücü etkisini taklit ederler. Exenatide bu grupta yer alan bir ilaçtır. Bu ilaç B-hücrelerinden insülin salınımına katkı sağlayıp aynı zamanda mide boşalmasını geciktirerek etkinlik gösterir. Ancak bu etkisini sadece kanda glikoz seviyeleri yükseldiğinde ve insülin üretimi azaldığında gösterir. Bu ilaç genelde günde 2 defa(kahvaltı ve akşam yemeğinde) enjekte edilir. Yemekten önce yarım saat veya daha uzun bir zaman aralığında alındığında erken doygunluk ve yetersiz enerji alımına yol açabilir. 2 yıllık zaman periyodunun üstünde kullanımında kullanım süresiyle ağırlık kaybının derecesi arasında ilişki olduğu görülmüştür.
Amilinomimetikler Bu ilaçlar amilin yetersizliğinin olumsuz etkisini azaltırlar. Amilin besin alımına bağlı olarak pankreatik B-hücrelerinden insülin ile beraber salınan bir hormondur. Amilin gastrik boşalmayı yavaşlatıp öğün sonrası hepatik glikoz salınımını azaltarak glikoz seviyelerini düşürür. Postprandiyal hepatik glikoz salınımındaki azalma pankreatik a-hücrelerinde glukagon üretiminin azalmasına bağlı gerçekleşmektedir. Pramlintide (Symlin) enjekte edilebilir, amilin formda bir ilaçtır. Pramlintide’nin insülin tedavisi alıp glikoz kontrolü sağlanamayan tip 1 ve tip 2 diyabetli bireylerde yardımcı tedavi olarak kullanımı onaylanmıştır. İnsülinden ayrı bir şekilde enjekte edilmelidir. 250 kcal enerji veya 30 gr CHO’ı aşan her ana/ara öğün için kullanılmalıdır.
GLİKOZ DÜŞÜRÜCÜ İLAÇLAR
İnsülin sekratogogları(Sülfonilüre ve non-sülfonilüreler):Bu ilaçlar pankreastaki B-hücrelerinden insülin salınımını teşvik ederler. Sülfonilüre sınıfındaki ilaçlar karaciğer tarafından metabolize edilip böbrekler tarafından vücuttan atılmaktadır(glimepiride hariç). Bu nedenle böbrek fonksiyonları azalmış hastada kullanımında dikkatli olunmalıdır. Hastalar gecikmiş veya atlanmış öğünlerin hipoglisemiye yol açabileceği yönünden bilgilendirilmelidir. Bu ilaçlar aynı zamanda artmış iştah ve muhtemel ağırlık kazanımıyla da ilişkilidir. Non-sülfonilüre olarak sınıflandırılan ilaçlar sülfonilüre sınıfındaki ilaçlara göre daha az ağırlık artışı sağlar. Sülfonilüreye göre etkisi daha erken başlar ve daha kısa(1-6 saat) sürer(hipoglisemi riski azdır). Non-sülfonilüre grubundaki ilaçlar öğün planı düzensiz ve ağırlık kazanımından endişe duyulan bireyler için bir seçenek olabilir.
İnsülin sensitizer(biguanidler, tiozolidinedione ve a-glikosidaz inhibitörleri): Bu ilaçlar insülin etkinliğini geliştirirler. Bu ilaçların etkili olabilmesi için endojen veya eksojen insülin varlığına ihtiyaç vardır.
Biguanidler hepatik glikoneogenezi inhibe ederek insülin duyarlılığını geliştirir. Metformin tek biguanid ilaç olup tek başına kullanıldığında hipoglisemiye yol açmadan ağırlık kaybı sağlar. Karın ağrısı, bulantı, ağızda metalik tat, diyare gibi GIS’de yan etkilere neden olabilir. Yan etkileri azaltmak için ilaca küçük dozlarla başlanmalı ve baklagil, mercimek, brokoli, lahana, karnabahar gibi besinler sınırlandırılmalıdır. Böbrek fonksiyonları bozulmuş veya kronik kalp hastalığı, dehidratasyon açısından risk altında olan hastalar metformin ile ilişkili laktik asidoz riski açısından yakından takip edilmelidir.
Tiozolidinedione; glikoz taşıyıcıların etkinliğini arttırmak suretiyle insülin duyarlılığını olumlu etkiler. Özellikle pioglitazone TG seviyelerini azaltıp, HDL’yi arttırır, LDL parçacıklarının boyutunda da bir artışa neden olur. Tiozolidinedione sınıfındaki ilaçların yol açabileceği temel problem ağırlık kazanımı ve hafif ödemlerdir. Bu nedenle diyetle enerji ve Na alımının yeniden düzenlenmesi gerekebilir.
a-glikosidaz inhibitörleri; ince barsaklarda CHO sindiriminden sorumlu olan enzimleri inhibe ederek etkinlik gösterirler. Buna bağlı CHO emilimi gecikir, daha düşük bir tokluk glikoz yanıtı oluşur. CHO içeren ana veya ara öğünden önce alınmalıdır. Ciddi böbrek veya KC hasarı veya herhangi bir GI rahatsızlığı olan bireyler kullanmamalıdır. Yan etkileri; karın bölgesinde kramplar, midede gaz toplanması, şişkinlik, ishaldir.
Dipeptidil peptidaz IV inhibitörleri: Bu ilaçlar inkretinlerin endojen salınımını hasara uğratan dipeptidil peptidaz IV enziminin etkinliğini inhibe ederler. Bu mekanizmadan dolayı inkretin hormon seviyeleri ve sonuçta insülin sekresyonu da artar. En sık karşılaşılan yan etkisi baş ağrısı ve nazofarenjittir. Böbrek yetersizliği olan hastalarda kullanım dozu %50-75 oranında azaltılmalıdır.
İnkretin mimetikler: Bu ilaçlar inkretin hormonunun glikoz düşürücü etkisini taklit ederler. Exenatide bu grupta yer alan bir ilaçtır. Bu ilaç B-hücrelerinden insülin salınımına katkı sağlayıp aynı zamanda mide boşalmasını geciktirerek etkinlik gösterir. Ancak bu etkisini sadece kanda glikoz seviyeleri yükseldiğinde ve insülin üretimi azaldığında gösterir. Bu ilaç genelde günde 2 defa(kahvaltı ve akşam yemeğinde) enjekte edilir. Yemekten önce yarım saat veya daha uzun bir zaman aralığında alındığında erken doygunluk ve yetersiz enerji alımına yol açabilir. 2 yıllık zaman periyodunun üstünde kullanımında kullanım süresiyle ağırlık kaybının derecesi arasında ilişki olduğu görülmüştür.
Amilinomimetikler Bu ilaçlar amilin yetersizliğinin olumsuz etkisini azaltırlar. Amilin besin alımına bağlı olarak pankreatik B-hücrelerinden insülin ile beraber salınan bir hormondur. Amilin gastrik boşalmayı yavaşlatıp öğün sonrası hepatik glikoz salınımını azaltarak glikoz seviyelerini düşürür. Postprandiyal hepatik glikoz salınımındaki azalma pankreatik a-hücrelerinde glukagon üretiminin azalmasına bağlı gerçekleşmektedir. Pramlintide (Symlin) enjekte edilebilir, amilin formda bir ilaçtır. Pramlintide’nin insülin tedavisi alıp glikoz kontrolü sağlanamayan tip 1 ve tip 2 diyabetli bireylerde yardımcı tedavi olarak kullanımı onaylanmıştır. İnsülinden ayrı bir şekilde enjekte edilmelidir. 250 kcal enerji veya 30 gr CHO’ı aşan her ana/ara öğün için kullanılmalıdır.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Oral Antidiyabetik İlaçlar ve Beslenme" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Dyt.Aziz KILINÇ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Dyt.Aziz KILINÇ'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
15 Beğeni 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
