Histrionik Kişilik Bozukluğu
Histrionik Kişi Kimdir?
Histerik kişi, dış görünümüne oldukça önem veren, çevrelerine karşı olumlu izlenim bırakmaya çalışan, ilgi çekme isteği ve çabası olan, bu nedenle kişilerarası ilişkilerinde etkileyici tutumlar gösteren, duygularında ani değişimler olan, olayları olduğundan daha abartılı yaşayan ve çoğu zaman dramatize eden, iş birliği kurarak hızlıca arkadaş edinebilen fakat bir o kadar da kendilerini çabuk reddedilmiş hisseden kişidir. Başkalarında hayranlık ya da saygı uyandırmayan her şey, histerik kişileri, yoğun şekilde gücendirir, öfkelendirir, kıskançlaştırır ve depresif duygulara sürükler.
Histrionik kişilik bozukluğu, aşırı duygusallık ve ilgi çekme arayışı ile karakterize olmaktadır. Bu bozukluğa sahip kişiler, fiziksel çekicilikle ve baştan çıkarıcı olmakla ilgilidirler. Genellikle en rahat oldukları zaman ilgi odağı oldukları zamandır. Davranışları aşırı derecede yoğundur ve tepkiseldir, konuşma biçimleriyle oldukça canlı ve dramatiktirler.
Histerik bireylerin kişilerarası ilişkileri çok sağlıklı değildir ve genellikle diğerleri tarafından ‘sığ, talepkar, çok gergin, aşırı şekilde bağımlı’ olarak tarif edilirler. Diğerlerinin ilgisine olan bağımlılığından ötürü, yoğun bir ayrılık anksiyetesi yaşarlar ve bir ilişkisi bittiği için tedavi arayışına girerler.
Histrionik Kişilik Bozukluğu DSM-IV Tanı Kriterleri
Genç erişkinlik döneminde başlayan ve birbirinden farklı koşullar altında ortaya çıkan sürekli bir örüntüdür; aşırı duygusallık ve ilgi görme isteği göze çarpar; aşağıdaki maddelerin en az beşi mevcuttur.
1. İlgi odağı olmadığı durumlarda rahatsız olur.
2. Diğer kişilerle iletişiminde çoğu zaman uygunsuz şekilde, cinsel yönden ayartıcı veya provokatif davranışlar belirgindir.
3. Duygu ifadeleri çabuk değişir ve yüzeyseldir.
4. İlgi çekmek için sürekli fiziksel görünümünü kullanır.
5. Aşırı biçimde dışavurumcu ve ayrıntıdan yoksun bir konuşma biçimi vardır.
6. Gösteriş yapar ve duygularını aşırı abartıyla gösterir.
7. Telkine yatkındır; yani başkalarından veya koşullardan kolay etkilenir.
Histrionik Kişilik Bozukluğunun Temelinde Ne Var?
• Histrionik kişilik bozukluğu olan bireyin varsayımlarının altında yatan nedenlerden biri, ‘ben yetersizim ve hayatımı kendi başıma idare edemem’ düşüncesidir.
• Bu kişilerin geçmişlerinde neredeyse hep, cinsiyetlere farklı düzeyde güç ve değer atfedilmiş olay ve tutumlara rastlanılır.
• Reddedilme korkusu vardır. ‘Herkes tarafından sevilmeliyim’ düşüncesi mevcuttur.
• Onay arayışı vardır.
• Kendisiyle ilgili temel inancı; ‘Ben bir hiçim’
• Diğerleriyle ilgili temel inancı; ‘Diğer insanlar birey olarak bana değer vermezler’
• Sayıltıları; ‘Eğer başkalarını eğlendirmezsem beni cazip bulmazlar. Eğer dramatik olursam başkalarından ilgi ve kabul görürüm’
• İnsanlarla ilişki kurarken izlediği davranışsal yöntemi; ‘İnsanların ilgisini çek ve onları eğlendir'
Histrionik Kişinin Düşünme Biçimleri
•İnsanların ilgisini çeken biriyim. Mutlu olabilmem için insanların ilgisinin benim üzerimde olması gerekir. İnsanlar bana ilgi göstermezse mutlu olamam. Herkes benimle ilgilenmeli.
• İnsanlar beni eğlenceli biri olarak tanımalı. Böylece zayıf yanlarımı fark etmezler.
• Ben abartılı davranıp aşırıya kaçmadıkça kimse bana ilgi göstermiyor. İnsanların beni görmezden gelmeleri korkunç!
• Duygular ve sezgiler mantıklı düşünmekten daha önemlidir.
• İlgi odağı olmadığı durumlarda rahatsız olur.
• Başkalarıyla olan etkileşimi çoğu zaman uygunsuz bir biçimde cinsel yönden ayartıcı ya da baştan çıkartıcı davranışlarla belirlidir.
• Hızlı değişen ve yüzeysel kalan duygular sergiler.
• İlgiyi üzerine çekmek için sürekli olarak fiziksel görünümünü kullanır.
• Aşırı bir düzeyde başkalarını etkilemeye yönelik ve ayrıntıdan yoksun bir konuşma biçimi vardır.
• Gösteriş yapar, yapmacık davranır ve duygularını aşırı bir abartmayla gösterir.
• İlişkilerin normalden çok daha fazla yakın ve fazla içli-dışlı olmasını ister.
Histrionik Kişiliğin Çeşitleri
Teatral Histrionik: Yapmacık, sahte, gösterişlidir; hal ve tavırları çarpıcı, belirgindir; kendi görünümünü pazarlarlar; planlı, rol yapar gibi hareket eder; cezbedici/dramatik tepkiler.
Çocuksu Histrionik: Duyguları değişken, gergin, çalkantılıdır; çocuksu bir histerisi vardır, çocuk gibi surat asar; talepkardır, aşırı heyecanlıdır; başkasına kancayı takar; aşırı bağlanır, yapışır.
Canlı Histrionik: Enerjik, alımlı, neşeli, hayat dolu, uçarı, dürtüseldir; anlık keyifler ve oyuncu maceralar peşindedir; enerji doludur, içi içine sığmaz.
Kurnaz Histrionik: El altından iş yapar, iki yüzlüdür, entrikacıdır, her şeyin bir yolunu bulur, beceriklidir, sadakatsizdir; benmerkezci, samimiyetsiz, hilekardır.
Çalkantılı Histrionik: Dürtüsel ve kontrolsüzdür; kaprisli şikayetleri vardır; duyguları çabuk alevlenir; coşkuludur, kolay sinirlenir.
Yatıştıran Histrionik: Sıkıntılı durumları yatıştırma, onarma, ortadan kaldırma eğilimindedir; geri adım atarak, orta yolu bularak, kabullenerek anlaşmazlıkları ortadan kaldırma konusunda marifetlidir; takdir görmek için kendini feda eder; en harlı tartışmaları bile yatıştırma konusunda başarılıdır.
Histerik kişi, dış görünümüne oldukça önem veren, çevrelerine karşı olumlu izlenim bırakmaya çalışan, ilgi çekme isteği ve çabası olan, bu nedenle kişilerarası ilişkilerinde etkileyici tutumlar gösteren, duygularında ani değişimler olan, olayları olduğundan daha abartılı yaşayan ve çoğu zaman dramatize eden, iş birliği kurarak hızlıca arkadaş edinebilen fakat bir o kadar da kendilerini çabuk reddedilmiş hisseden kişidir. Başkalarında hayranlık ya da saygı uyandırmayan her şey, histerik kişileri, yoğun şekilde gücendirir, öfkelendirir, kıskançlaştırır ve depresif duygulara sürükler.
Histrionik kişilik bozukluğu, aşırı duygusallık ve ilgi çekme arayışı ile karakterize olmaktadır. Bu bozukluğa sahip kişiler, fiziksel çekicilikle ve baştan çıkarıcı olmakla ilgilidirler. Genellikle en rahat oldukları zaman ilgi odağı oldukları zamandır. Davranışları aşırı derecede yoğundur ve tepkiseldir, konuşma biçimleriyle oldukça canlı ve dramatiktirler.
Histerik bireylerin kişilerarası ilişkileri çok sağlıklı değildir ve genellikle diğerleri tarafından ‘sığ, talepkar, çok gergin, aşırı şekilde bağımlı’ olarak tarif edilirler. Diğerlerinin ilgisine olan bağımlılığından ötürü, yoğun bir ayrılık anksiyetesi yaşarlar ve bir ilişkisi bittiği için tedavi arayışına girerler.
Histrionik Kişilik Bozukluğu DSM-IV Tanı Kriterleri
Genç erişkinlik döneminde başlayan ve birbirinden farklı koşullar altında ortaya çıkan sürekli bir örüntüdür; aşırı duygusallık ve ilgi görme isteği göze çarpar; aşağıdaki maddelerin en az beşi mevcuttur.
1. İlgi odağı olmadığı durumlarda rahatsız olur.
2. Diğer kişilerle iletişiminde çoğu zaman uygunsuz şekilde, cinsel yönden ayartıcı veya provokatif davranışlar belirgindir.
3. Duygu ifadeleri çabuk değişir ve yüzeyseldir.
4. İlgi çekmek için sürekli fiziksel görünümünü kullanır.
5. Aşırı biçimde dışavurumcu ve ayrıntıdan yoksun bir konuşma biçimi vardır.
6. Gösteriş yapar ve duygularını aşırı abartıyla gösterir.
7. Telkine yatkındır; yani başkalarından veya koşullardan kolay etkilenir.
Histrionik Kişilik Bozukluğunun Temelinde Ne Var?
• Histrionik kişilik bozukluğu olan bireyin varsayımlarının altında yatan nedenlerden biri, ‘ben yetersizim ve hayatımı kendi başıma idare edemem’ düşüncesidir.
• Bu kişilerin geçmişlerinde neredeyse hep, cinsiyetlere farklı düzeyde güç ve değer atfedilmiş olay ve tutumlara rastlanılır.
• Reddedilme korkusu vardır. ‘Herkes tarafından sevilmeliyim’ düşüncesi mevcuttur.
• Onay arayışı vardır.
• Kendisiyle ilgili temel inancı; ‘Ben bir hiçim’
• Diğerleriyle ilgili temel inancı; ‘Diğer insanlar birey olarak bana değer vermezler’
• Sayıltıları; ‘Eğer başkalarını eğlendirmezsem beni cazip bulmazlar. Eğer dramatik olursam başkalarından ilgi ve kabul görürüm’
• İnsanlarla ilişki kurarken izlediği davranışsal yöntemi; ‘İnsanların ilgisini çek ve onları eğlendir'
Histrionik Kişinin Düşünme Biçimleri
•İnsanların ilgisini çeken biriyim. Mutlu olabilmem için insanların ilgisinin benim üzerimde olması gerekir. İnsanlar bana ilgi göstermezse mutlu olamam. Herkes benimle ilgilenmeli.
• İnsanlar beni eğlenceli biri olarak tanımalı. Böylece zayıf yanlarımı fark etmezler.
• Ben abartılı davranıp aşırıya kaçmadıkça kimse bana ilgi göstermiyor. İnsanların beni görmezden gelmeleri korkunç!
• Duygular ve sezgiler mantıklı düşünmekten daha önemlidir.
• İlgi odağı olmadığı durumlarda rahatsız olur.
• Başkalarıyla olan etkileşimi çoğu zaman uygunsuz bir biçimde cinsel yönden ayartıcı ya da baştan çıkartıcı davranışlarla belirlidir.
• Hızlı değişen ve yüzeysel kalan duygular sergiler.
• İlgiyi üzerine çekmek için sürekli olarak fiziksel görünümünü kullanır.
• Aşırı bir düzeyde başkalarını etkilemeye yönelik ve ayrıntıdan yoksun bir konuşma biçimi vardır.
• Gösteriş yapar, yapmacık davranır ve duygularını aşırı bir abartmayla gösterir.
• İlişkilerin normalden çok daha fazla yakın ve fazla içli-dışlı olmasını ister.
Histrionik Kişiliğin Çeşitleri
Teatral Histrionik: Yapmacık, sahte, gösterişlidir; hal ve tavırları çarpıcı, belirgindir; kendi görünümünü pazarlarlar; planlı, rol yapar gibi hareket eder; cezbedici/dramatik tepkiler.
Çocuksu Histrionik: Duyguları değişken, gergin, çalkantılıdır; çocuksu bir histerisi vardır, çocuk gibi surat asar; talepkardır, aşırı heyecanlıdır; başkasına kancayı takar; aşırı bağlanır, yapışır.
Canlı Histrionik: Enerjik, alımlı, neşeli, hayat dolu, uçarı, dürtüseldir; anlık keyifler ve oyuncu maceralar peşindedir; enerji doludur, içi içine sığmaz.
Kurnaz Histrionik: El altından iş yapar, iki yüzlüdür, entrikacıdır, her şeyin bir yolunu bulur, beceriklidir, sadakatsizdir; benmerkezci, samimiyetsiz, hilekardır.
Çalkantılı Histrionik: Dürtüsel ve kontrolsüzdür; kaprisli şikayetleri vardır; duyguları çabuk alevlenir; coşkuludur, kolay sinirlenir.
Yatıştıran Histrionik: Sıkıntılı durumları yatıştırma, onarma, ortadan kaldırma eğilimindedir; geri adım atarak, orta yolu bularak, kabullenerek anlaşmazlıkları ortadan kaldırma konusunda marifetlidir; takdir görmek için kendini feda eder; en harlı tartışmaları bile yatıştırma konusunda başarılıdır.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Histrionik Kişilik Bozukluğu" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Mehmet ARAS'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Mehmet ARAS'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
