Sosyal uyum ile ilgili çalışmalar, ailenin çocuk üzerindeki ilk etkilerinin son derece önemli olduğunu göstermiştir. Evlerinde yakın bir ilgiyle demokrasinin birleştiğini gören çocuklar, özgür ve arkadaşlarıyla ilişkilerinde daha etkin, daha girişken, yaratıcı fikirler ileri sürebilen, fikirlerini serbestçe söyleme eğiliminde görülen çocuklar olmaktadırlar. Buna karşılık daha sert bir denetim altında tutulan ya da eğitim yöntemleri değişken olan ailelerde büyüyen çocuklarda ise, karşı çıkma ve saldırganlık gibi yollarla kendini kabul ettirmek istemekte ve kendi iç dünyalarını açıklamakta zorluğa uğramaktadırlar.

Anne-babalar, çocuklarının bağımsızlık uğruna giriştikleri çabaları destekledikleri ve zor durumlarda onlara yardımcı oldukları takdirde, çocuklarda bağımsızlık duygusunun kolayca geliştiği görülür. Hor gören, cezalandıran ya da hem sevip hem de soğuk davranan anne ve babaların çocukları bağımlı bir kişilik yapısına sahip olmaktadırlar.

Dengeli, duygusal ve toplumsal etkileşimin güçlü olduğu aile ortamında yeterli güven, sevgi içinde büyüyen çocuklar gelişimleri için gerekli deneyimleri edinebilirler. Her anne-babanın bilerek ya da bilmeyerek çocuklarına karşı tutumları değişik olabilmektedir. Bazı çocuklar daha çok sevilmekte, bazılarına baskı yapılmakta, bazıları istenmeyen çocuk olarak görülmekte, bazılarına ise daha çok hoşgörü gösterilmektedir. Bütün bu tutumlar, çocuğun hem kişiliğinin, hem de sosyal gelişiminin değişik biçimler kazanmasına yol açabilmektedir.

Çocuğunu İstismar ve İhmal Eden Anne-Baba Özellikleri

Çocuk istismarı ve ihmalinde anne-babanın çocuk bakımı ve yetiştirme konusunda yeterince bilgi sahibi olmamaları ve bu sorumluluğu yerine getiremeyecek kadar genç olmaları üzerinde durulmaktadır. Ayrıca eğitim düzeyi düşük anne-babaların çocuklarını daha fazla istismar ve ihmal ettikleri görülmektedir.

İstismar ve ihmal edilen çocukların anne-babalarının benlik saygıları düşüktür. Bu anne-babalar kendilerini değersiz ve sevilmeyen kişiler olarak görürler. Çocuk sahibi olmalarının sebebi kendilerini sevecek bir kişinin olması isteği olabilir. Çocuk, anne-babanın bu beklentilerine cevap vermediği zaman, anne-babalar hayal kırıklığına uğrarlar. Bunun sonucunda da çocuklarını ihmal ve istismar etmeleri mümkün olabilir.

Anne-babanın geçmişlerinde istismar deneyiminin olması çocuğun istismar ve ihmalinde rol oynayabilir. Sosyal öğrenme kuramı çerçevesinde ihmal ve istismar davranışını öğrenen kişilerin, anne-baba oldukları zaman bu davranışları çocuklarına göstermeleri mümkündür.

Ailenin içinde bulunduğu stresli yaşam koşulları da çocuğun istismar ve ihmaline yol açan etmenler arasında sıralanabilir. Aile içindeki geçimsizlik, ayrılık, ölüm, hastalık, işsizlik ve maddi sıkıntılar gibi stresli yaşantıların anne-babaların çocuklarına kötü muamele etmelerine yol açabilmektedir.

Evlilikle ilgili sorunlar, eşlerin yoğun tartışmaları, kavgaları çocuk istismarına yol açan diğer bir etmen olarak sayılabilir. Eşi tarafından dövülen bir kadın içindeki kızgınlık duygusunu çocuğa aktararak çocuğu dövebilir. Bunların dışında ailenin içinde yaşadığı sosyal çevre, ailedeki çocuk sayısının fazlalığı, anne-babanın içki kullanması gibi faktörler de çocuğun istismarına yol açan etmenler arasında sayılabilir.

İstismar ve İhmal Edilen Çocuğun Özellikleri

Araştırmalar prematüre, güç doğan, hasta ve engelli olan çocukların istismar edilme oranlarının daha yüksek olduğunu göstermektedir. Bu çocuklar aşırı duyarlıdırlar ayrıca titiz bir bakım gerektirirler bu yüzden zor çocuklardır. Davranışlarını annenin beklentilerine uygun bir şekilde kontrol edemezler böylelikle kolayca istismar edilirler.

Çocuğun olumlu ve olumsuz davranışlarının anne tepkilerinde önemli bir rolü vardır. Her konuda olumsuz davranan, ağlayan, dostluğu reddedici özellikteki çocuklar; kendilerini aşırı hareketlilik, karşı koyma, aşırı duyarlılık, uyumsuzluk ve düzensizlik, yeniliklere adapte olmada güçlük ve önceden kestirilemeyen davranışlarda bulunma şeklinde ortaya koyar. Soğuk, ilişki kuramayan, uzak, aşırı hareketli, aşırı bağımlı özellik taşıyan çocuklar daha fazla istismar edilirler.