Oral İmplantoloji ve Radyografik Tetkik Yöntemleri
Diş implantı uygulamalarının bilimsel dokümantasyona kavuşmasını takiben (Adell,Albrektsson, Branemark,Schroeder, Buser) implant doku ilişkisini tetkik etmek için kullanılabilecek en etkili yöntemin radyografik tetkik olduğu ortaya çıkmıştır (Strid). Günümüzde de bir takım yeni tekniklerin de eklenmesi ile radyografik tetkik oral implantolojideki en etkin diagnostik metod olma özelliğini korumaktadır.
STANDART RADYOGRAFİK YÖNTEM
Bilimsel çalışmalarda denyin tekrarlanabilirliği sonuçların kıyaslanması açısından büyük bir öneme sahiptir. Radyografik görüntülerin de kıyaslanabilmesi için deney şartlarının değişik zamanlarda çekilen röntgen görüntüleri için aynı olması arzulanır. Bunun diğer bir tarifi radyografilerin standart olmasıdır. Ortopantomogramlardan elde edilen grafilerin standart değildirler. Bunların standart hale getirilmesi içim bir takım bilgisayar destekli metodlara ihtiyaç vardır. Periapikal radyografilerin standardizasyonunda, gelen ışının yönü, poz süresi, film hızı ve banyo şartlarının aynı olması gereklidir.
Dişhekimliği pratiğinde radyoloji ile ilgili olarak karşımıza çıkan temel kavramlar, röntgen apereyinden açığa çıkan radyasyon (Röntgen), doku tarafından emilen radyasyon (doz), gerilim (voltaj), akım şiddeti (Amper), poz süresi ve film hızı olarak sayılabilir.
İMPLANT PRATİĞİNDE UYGULANAN YÖNTEMLER ve YENİLİKLER
Diş implantı uygulamalarının öncesi ve takibinde kullanılan radyografik tetkik yöntemleri sırası ile panoramik, periapikal, lateral-sefalometrik radyografiler ile kısıtlı kemik hacmi olan bireylerde gereksinim duyulan bilgisayarlı tomografidir (Strid KG: Radiographic procedures, in Brånemark P-I, Zarb GA, Albrektsson T (eds): Tissue-lntegrated Protheses: Osseointegration sn Cllnical Dentistry. Chicago, Quintessence Publ Co, 1985, pp 317-327).
Konvansiyonel radyolojik metodların implantolojide verimli bir biçimde uygulanması için belirli kurallar getirilmiştir (Larheim TA, Wie H, Tveito L, Eggen S: Method for radiographic assessment of alveolar bone level at endosseous implants and abutment teeth. Scand J Dent Res 1979;87:146-154.
Hollender L, Rockler B: Radiographic evaluation of osseointegrated implants in the jaws. Dentomaxillofac Radiol 1980;9:91-95). Ancak özellikle alveol kemiklerindeki atrofiden kaynaklanan pozisyon elde etme güçlükleri araştırıcıları alternatif çözüm arayışına yöneltmiştir. Bunun sonucunda, mevcut diagnostik metodların iyileştirilmesi yönünde, periapikal radyografilerden daha anlamlı sonuçlar elde etmek için, dijital substraksiyon ve bilgisayar destekli diğer metodlar geliştrilmiştir
(Gröndahl HC, Grondahl K, Webber RL: A digital subtraction technique for dental radiography. Oral Surg Oral Med Oral Pathol 1983;55:96-102.
Ortman LF, Dunford R, McHenry K, Hausmann E: Subtraction radiography and computer assisted densitometric analyses of standardized radiograph. J Periodont Res 1985;20:644-651.
Ohki M, Okano T, Yamada N: A contrast-correction method for digital subtraction radiography. J Periodont Res 1988;23:277-280.
Bragger D, Pasquali L, Rylander H, Carnes D, Kornman KS: Computer-assisted densitometric image analysis in periodontal radiograph. J Clin Periodontol 1988;15:27-37.
Jeffcoat MK, Reddy MS. Digital subtract radiography for longitudinal assessment of peri-implant bone change: Method and validation. Adv Dent Res 1993;7:196-201).
Subtraksiyon yönteminin ana fikri, kıyaslanan görüntüler arasında değişmeyen objeler var ise, bunların elimine edilmesiyle incelenen alanın daha sade hale getirilmesidir (Hardstet C, Welander U. Photographic subtraction I. Theory of the subtraction image. Acta Radiologica Diagnosis 1975:16:559-564.).
Dijital subtraksiyon analizinin birinci şartı tekrarlanabilirlik özelliği gösteren radyografilerin elde edilmiş olmasıdır (Gröndahl K, Gröndahl HG, Webber RL: Influence of variation in projection geometry on the detectability of periodontal bone lesions. J Clin Periodontol 1984;11:411-420).
Subtraksiyon radyografilerinde de ışın doğrultusunun aynı olması istenir. Bunu sağlamak için iki yöntem vardır. Birincisi, biteblock ve beam-aiming device den oluşan düzeneğin kullanılmasıdır (Lurie AG, Creenberg RJ, Kornmann KS: Subtraction radiology demonstrates crestal bone loss in experimentally induced marginal periodontitis. J Oral Surg 1983;55:537-541. Duckworth JE, Judy PF, Goodson JM, Socransky SS: A method for geometric and densitometric standardization of intraoral radiographs. J Periodontol 1983;54:435-440) . İkincisi ağız dışı sefalostat kullanıp ışını filmden biraz uzak tutarak görüntü alma tekniğidir (Jeffcoat MK, Reddy MS, Webber RL, Williams RC, Ruttimann UE. Extraoral control of geometry for digital subtraction radiography. J Periodont Res 1987;22:396-402.)
Radyografik görüntüler arasındaki parlaklık farklı olabilir. İngilizce literatürde gray level olarak geçen parlaklık için en sık kullanılan kalibrasyon metodu Rüttimann ve ark önerdiğidir(Rüttimann U, Webber R, Schmidt E: A robust digital method for film contrast correction in subtraction radiography. J Periodont Res 1986;21:486-495.). Bu metodda alınan ilk radyografi üzerinde referans teşkil edecek bir işaret kamasının bulunması gereklidir.
Bragger (1988) tarafından geliştirilen CADIA Computer-assisted densitometric image analysis yönteminde ise gray level ayarı yoğunluk ölçümü ile yapılmaktadır.
Strid tarafından “computer-based interactive digital image analysis system” (IBAS I and II) adlı benzer bir metod geliştirilmiştir. Burada da video aracılığı ile bilgisayara aktarılan radyografik görüntülerden faydalanılır(Strid K-G, Kälebo P: Bone mass determination from microradiographs by computer-assisted videodensitometry. 1. Methodology. Acta Radiol 1988;29:465-472.).
Reformatted 2D-CT (Jacobs ve ark.99) metodunun preoperatif diagnozda özellikle ekstrem vakalar için endike olduğunu bildirmişlerdir. Yang ve ark (Oral Surg 99) iki ve üç boyutlu BTnin altçene kanalının saptanması için yeterli hassasiyette olduğunu bildirmişlerdir.
Bunlar haricinde detailed narrow-beam (DNB) olarak adlandırılan ve Sconora isimli cihaz ile üretilen görüntüleme tekniğinin konvansiyonel tekniklere göre daha iyi sonuç verdiği iddia edilmektedir (JOMI 1996 Vol. 11, No. 2 (223 - 227)
Gray ve ark (Dentomaxillofac Radiol 98) düşük alan MR yönteminin çok detaylı bilgi verdiğini, ancak özellikle sinüs mukozasının ventilasyon esnasındaki hareketliliğinin distorsiyon etkisinin araştırılması gerektiğini bildirmişlerdir.
Yumuşak dokuları inceleyen bir diğer yöntem olan sonografi metodu da Mailath ve ark (JOMI 91:6:70) tarafından incelenmiş ve iğne-rondel yöntemine göre daha efektif bulunmuştur.
İMPLANT SİSTEMLERİNE AİT RADYOLOJİK BULGULAR
Branemark İmplantları.Bu alanda en geniş dokümantasyon Branemark implantları ile ilgili olarak mevcuttur. Bu ekol radyasyonun kemik iyileşmesi üzerindeki negatif etkilerini göz önünde bulundurarak, birinci cerrahiden abutment operasyonuna kadar herhangi bir röntgen uygulaması yapmamaktadır(Strid). Diğer yandan Branemark implantlarında birinci cerrahiden sonra radyografi alınmamasını, firmanın ticari kaygılarına bağlıyarak eleştirenler de vardır. Strid, değişik araştırmalrdan elde ettikleri radyolojik bulgulara göre, peri-implanter sert dokulardaki değişiklikleri, ilk üç aydaki osseointegrasyon dönemi, 12-18 ay arası remodelasyon dönemi, sonraki denge dönemi olarak tanımlamaktadır. Remodelasyon döneminde kemik mimarisi ve yoğunluklarında değişmeler, denge döneminde ise özellikle marjinal kemik bölümünde belirli bir stabilizasyona ulaşıldığını belirtmektedir. Branemark implantları ile ilgili çalışmalar radyolojik olarak marjinal kemik seviyelerinde ilk bir yıllık dönemden itibaren ortalama 0.2mm kemik kaybı olduğunu göstermişlerdir. Albrektsson ve ark yaptıkları implant başarı kriterleri sıralamasında bu özelliği bir referans olarak almışlardır. YKR yapılan implantlar ile kontrol implantları arasında, iki yıllık takipte, kemik kaybı açısından anlamlı bir fark bulunmamıştır (Mayfield, Clin O Res 98).
ITI İmplantları. İmplantolojide diğer uzun dönem takibe sahip sistemlerden birisi de ITI Bonefit implantlarıdır. Bu sistemde radyolojik olarak özellikle dijital substraksiyon yöntemi ile yapılan incelemeler dikkat çekmektedir. Bragger ve ark, implantasyon sonrası çektikleri radyografiler ile bir yıllık çalışmada .78mm mezial, .85mm distal kemik kaybı saptamışlardır. DIB distance from implant shoulder to the first contact with bone. ITI Centerde delikli vida ve düz implantlar ile yapılan 5 yıllık bir çalışmada yıllık ortalama .07mm ile .36mm lik kemik kaybı saptanmıştır.
Frialit İmplantları. Üç yıllık takipte tek diş implantlarında medyan 0.5 mm rezorpsiyon varlığı belirtilmiştir. Source: JOMI , 1997 Vol. 12, No. 3 (299 - 309): The Frialit-2 Implant System: Five-Year Clinical Experience in Single-Tooth and Immediately Postextraction...
Astra İmplantları . Üç yıldan sonra - 1.1 to + 1.0 mm (median 0.01) rezorpsiyon varlığı belirtilmiştir JOMI, 1992 Vol. 7, No. 3 (321 - 329): A 3-Year Clinical Study of Astra Dental Implants in the Treatment of Edentulous Mandibles. Kristina Arvidson et al...
STANDART RADYOGRAFİK YÖNTEM
Bilimsel çalışmalarda denyin tekrarlanabilirliği sonuçların kıyaslanması açısından büyük bir öneme sahiptir. Radyografik görüntülerin de kıyaslanabilmesi için deney şartlarının değişik zamanlarda çekilen röntgen görüntüleri için aynı olması arzulanır. Bunun diğer bir tarifi radyografilerin standart olmasıdır. Ortopantomogramlardan elde edilen grafilerin standart değildirler. Bunların standart hale getirilmesi içim bir takım bilgisayar destekli metodlara ihtiyaç vardır. Periapikal radyografilerin standardizasyonunda, gelen ışının yönü, poz süresi, film hızı ve banyo şartlarının aynı olması gereklidir.
Dişhekimliği pratiğinde radyoloji ile ilgili olarak karşımıza çıkan temel kavramlar, röntgen apereyinden açığa çıkan radyasyon (Röntgen), doku tarafından emilen radyasyon (doz), gerilim (voltaj), akım şiddeti (Amper), poz süresi ve film hızı olarak sayılabilir.
İMPLANT PRATİĞİNDE UYGULANAN YÖNTEMLER ve YENİLİKLER
Diş implantı uygulamalarının öncesi ve takibinde kullanılan radyografik tetkik yöntemleri sırası ile panoramik, periapikal, lateral-sefalometrik radyografiler ile kısıtlı kemik hacmi olan bireylerde gereksinim duyulan bilgisayarlı tomografidir (Strid KG: Radiographic procedures, in Brånemark P-I, Zarb GA, Albrektsson T (eds): Tissue-lntegrated Protheses: Osseointegration sn Cllnical Dentistry. Chicago, Quintessence Publ Co, 1985, pp 317-327).
Konvansiyonel radyolojik metodların implantolojide verimli bir biçimde uygulanması için belirli kurallar getirilmiştir (Larheim TA, Wie H, Tveito L, Eggen S: Method for radiographic assessment of alveolar bone level at endosseous implants and abutment teeth. Scand J Dent Res 1979;87:146-154.
Hollender L, Rockler B: Radiographic evaluation of osseointegrated implants in the jaws. Dentomaxillofac Radiol 1980;9:91-95). Ancak özellikle alveol kemiklerindeki atrofiden kaynaklanan pozisyon elde etme güçlükleri araştırıcıları alternatif çözüm arayışına yöneltmiştir. Bunun sonucunda, mevcut diagnostik metodların iyileştirilmesi yönünde, periapikal radyografilerden daha anlamlı sonuçlar elde etmek için, dijital substraksiyon ve bilgisayar destekli diğer metodlar geliştrilmiştir
(Gröndahl HC, Grondahl K, Webber RL: A digital subtraction technique for dental radiography. Oral Surg Oral Med Oral Pathol 1983;55:96-102.
Ortman LF, Dunford R, McHenry K, Hausmann E: Subtraction radiography and computer assisted densitometric analyses of standardized radiograph. J Periodont Res 1985;20:644-651.
Ohki M, Okano T, Yamada N: A contrast-correction method for digital subtraction radiography. J Periodont Res 1988;23:277-280.
Bragger D, Pasquali L, Rylander H, Carnes D, Kornman KS: Computer-assisted densitometric image analysis in periodontal radiograph. J Clin Periodontol 1988;15:27-37.
Jeffcoat MK, Reddy MS. Digital subtract radiography for longitudinal assessment of peri-implant bone change: Method and validation. Adv Dent Res 1993;7:196-201).
Subtraksiyon yönteminin ana fikri, kıyaslanan görüntüler arasında değişmeyen objeler var ise, bunların elimine edilmesiyle incelenen alanın daha sade hale getirilmesidir (Hardstet C, Welander U. Photographic subtraction I. Theory of the subtraction image. Acta Radiologica Diagnosis 1975:16:559-564.).
Dijital subtraksiyon analizinin birinci şartı tekrarlanabilirlik özelliği gösteren radyografilerin elde edilmiş olmasıdır (Gröndahl K, Gröndahl HG, Webber RL: Influence of variation in projection geometry on the detectability of periodontal bone lesions. J Clin Periodontol 1984;11:411-420).
Subtraksiyon radyografilerinde de ışın doğrultusunun aynı olması istenir. Bunu sağlamak için iki yöntem vardır. Birincisi, biteblock ve beam-aiming device den oluşan düzeneğin kullanılmasıdır (Lurie AG, Creenberg RJ, Kornmann KS: Subtraction radiology demonstrates crestal bone loss in experimentally induced marginal periodontitis. J Oral Surg 1983;55:537-541. Duckworth JE, Judy PF, Goodson JM, Socransky SS: A method for geometric and densitometric standardization of intraoral radiographs. J Periodontol 1983;54:435-440) . İkincisi ağız dışı sefalostat kullanıp ışını filmden biraz uzak tutarak görüntü alma tekniğidir (Jeffcoat MK, Reddy MS, Webber RL, Williams RC, Ruttimann UE. Extraoral control of geometry for digital subtraction radiography. J Periodont Res 1987;22:396-402.)
Radyografik görüntüler arasındaki parlaklık farklı olabilir. İngilizce literatürde gray level olarak geçen parlaklık için en sık kullanılan kalibrasyon metodu Rüttimann ve ark önerdiğidir(Rüttimann U, Webber R, Schmidt E: A robust digital method for film contrast correction in subtraction radiography. J Periodont Res 1986;21:486-495.). Bu metodda alınan ilk radyografi üzerinde referans teşkil edecek bir işaret kamasının bulunması gereklidir.
Bragger (1988) tarafından geliştirilen CADIA Computer-assisted densitometric image analysis yönteminde ise gray level ayarı yoğunluk ölçümü ile yapılmaktadır.
Strid tarafından “computer-based interactive digital image analysis system” (IBAS I and II) adlı benzer bir metod geliştirilmiştir. Burada da video aracılığı ile bilgisayara aktarılan radyografik görüntülerden faydalanılır(Strid K-G, Kälebo P: Bone mass determination from microradiographs by computer-assisted videodensitometry. 1. Methodology. Acta Radiol 1988;29:465-472.).
Reformatted 2D-CT (Jacobs ve ark.99) metodunun preoperatif diagnozda özellikle ekstrem vakalar için endike olduğunu bildirmişlerdir. Yang ve ark (Oral Surg 99) iki ve üç boyutlu BTnin altçene kanalının saptanması için yeterli hassasiyette olduğunu bildirmişlerdir.
Bunlar haricinde detailed narrow-beam (DNB) olarak adlandırılan ve Sconora isimli cihaz ile üretilen görüntüleme tekniğinin konvansiyonel tekniklere göre daha iyi sonuç verdiği iddia edilmektedir (JOMI 1996 Vol. 11, No. 2 (223 - 227)
Gray ve ark (Dentomaxillofac Radiol 98) düşük alan MR yönteminin çok detaylı bilgi verdiğini, ancak özellikle sinüs mukozasının ventilasyon esnasındaki hareketliliğinin distorsiyon etkisinin araştırılması gerektiğini bildirmişlerdir.
Yumuşak dokuları inceleyen bir diğer yöntem olan sonografi metodu da Mailath ve ark (JOMI 91:6:70) tarafından incelenmiş ve iğne-rondel yöntemine göre daha efektif bulunmuştur.
İMPLANT SİSTEMLERİNE AİT RADYOLOJİK BULGULAR
Branemark İmplantları.Bu alanda en geniş dokümantasyon Branemark implantları ile ilgili olarak mevcuttur. Bu ekol radyasyonun kemik iyileşmesi üzerindeki negatif etkilerini göz önünde bulundurarak, birinci cerrahiden abutment operasyonuna kadar herhangi bir röntgen uygulaması yapmamaktadır(Strid). Diğer yandan Branemark implantlarında birinci cerrahiden sonra radyografi alınmamasını, firmanın ticari kaygılarına bağlıyarak eleştirenler de vardır. Strid, değişik araştırmalrdan elde ettikleri radyolojik bulgulara göre, peri-implanter sert dokulardaki değişiklikleri, ilk üç aydaki osseointegrasyon dönemi, 12-18 ay arası remodelasyon dönemi, sonraki denge dönemi olarak tanımlamaktadır. Remodelasyon döneminde kemik mimarisi ve yoğunluklarında değişmeler, denge döneminde ise özellikle marjinal kemik bölümünde belirli bir stabilizasyona ulaşıldığını belirtmektedir. Branemark implantları ile ilgili çalışmalar radyolojik olarak marjinal kemik seviyelerinde ilk bir yıllık dönemden itibaren ortalama 0.2mm kemik kaybı olduğunu göstermişlerdir. Albrektsson ve ark yaptıkları implant başarı kriterleri sıralamasında bu özelliği bir referans olarak almışlardır. YKR yapılan implantlar ile kontrol implantları arasında, iki yıllık takipte, kemik kaybı açısından anlamlı bir fark bulunmamıştır (Mayfield, Clin O Res 98).
ITI İmplantları. İmplantolojide diğer uzun dönem takibe sahip sistemlerden birisi de ITI Bonefit implantlarıdır. Bu sistemde radyolojik olarak özellikle dijital substraksiyon yöntemi ile yapılan incelemeler dikkat çekmektedir. Bragger ve ark, implantasyon sonrası çektikleri radyografiler ile bir yıllık çalışmada .78mm mezial, .85mm distal kemik kaybı saptamışlardır. DIB distance from implant shoulder to the first contact with bone. ITI Centerde delikli vida ve düz implantlar ile yapılan 5 yıllık bir çalışmada yıllık ortalama .07mm ile .36mm lik kemik kaybı saptanmıştır.
Frialit İmplantları. Üç yıllık takipte tek diş implantlarında medyan 0.5 mm rezorpsiyon varlığı belirtilmiştir. Source: JOMI , 1997 Vol. 12, No. 3 (299 - 309): The Frialit-2 Implant System: Five-Year Clinical Experience in Single-Tooth and Immediately Postextraction...
Astra İmplantları . Üç yıldan sonra - 1.1 to + 1.0 mm (median 0.01) rezorpsiyon varlığı belirtilmiştir JOMI, 1992 Vol. 7, No. 3 (321 - 329): A 3-Year Clinical Study of Astra Dental Implants in the Treatment of Edentulous Mandibles. Kristina Arvidson et al...
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Oral İmplantoloji ve Radyografik Tetkik Yöntemleri" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Prof.Dr.Dt. Tosun TOSUN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Prof.Dr.Dt. Tosun TOSUN'un izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
