Korku Ama Korku Değil:Fobiler
Kişi kendisini sersemlemiş hisseder ve biraz sonra kendinden geçeceğine inanır.Bilincini açık tutmaya çalışır.Sanki bu kendisi değilmiş,kendisini geriden izliyormuş hissine kapılır.Karnı sanki patlayacakmış gibi ağrımaktadır.Derken,kusma hissi.Kalbi göğüs kafesinden fırlayacakmış gibi çarpmaktadır,nabzının şiddetli atışlarını hissetmektedir.Derin bir nefes almaya çalışır;fakat hızlı ve yüzeysel nefes alıp vermekten kendini alıkoyamaz.Ağzı kurumuş,vücudu terden sırılsıklamdır.Elleri ve vücudu kontrolü dışında sallanıp durur.Konuşmaya çalışır;kelimeler bir düzene girmeden,anlamsız parçalar halinde ağzından dökülmektedir.Zihnindeki tek düşünce nerdeyse ölmek üzere olduğudur.
Bu betimleme,ilk anda insanın aklına son derece acil bir sağlık sorunuyla karşı karşıya olan bir hastayı getirmektedir.Kişi,kalp krizi gibi gerçek bir hastalığın pençesinde olabilir.Belki de dış dünyan kaynaklanan bir felaket yaşamıştır ve bu durum onu şiddetli bir anksiyetinin içine sürüklemiştir.Halbuki bu kişi,nedeni gerçek dışı olan bir dehşetin ürettiği bir durumun baskısı altında bulunan fobik bir hastadır.Uzmanların tespit ettiği yaklaşık 107 farklı fobi türü vardır.Fobi çeşitlerinin yaygınlaşması şunu göstermektedir:Aşırı ve uygunsuz anksiyeteye neden olan yaratık,obje ve durumların sınırı yoktur.Örneğin teknolojik gelişmeyle birlikte yeni fobi çeşitleri de görülmeye başlanmıştır.
Fakat her korkunun fobi olmadığı da açıktır.Çevremizde sağlığımızı ve hayatımızı tehdit eden pek çok tehlike kaynağı vardır.Düşme,trafik kazaları,yangınlar,patlamalar gibi kazalarda sürekli olarak insanlar yaralanmakta,hastalanmakta ve enfeksiyon hastalıklarına kapılmakta ve ölmektedirler.Patlama bölgesinden,yangın tehlikesinden kolayca kaçamayacağını;binalardaki elektrik akımına maruz kalmaktan kurtulamayacağını;zehirleyici ilaçların,tüberküloz hastalarının,dolu olan ateşli silahların yol açacağı zarardan kurtulamayacağını düşünen ve sakınan hiç kimse nevrotik olmakla suçlanamaz.Şayet kişi fırtınalı sularda yüzmekten,kirli su içmekten,suçun kol gezdiği yerlerde gece yürümekten korkuyorsa,bu onun fobik olduğunun değil,sağduyusunun sesini dinlediğini gösterir.
Fobinin önemli unsurları şunlardır:Kişinin fobik durumdan acilen kurtulma arzusu ve kişi bu duruma yaklaştıkça artan anksiyete yığılması ve kaçma arzusudur.Kişi,çoğunlukla hayatındaki önemli kısıtlama ve uygunsuzluklara rağmen,fobi nesnesinden sakınmayı başarabilir ve sonuçta sakin bir hayata kavuşabilir.Fakat bu fobik bir hasta ise durum farklıdır:Hasta,fobinin mantıklı bir tarafının olmadığını bilmesine rağmen,ne fobisinden kurtulmayı başarır ne de fobik durumdan sakınma isteğinin önüne geçebilir.
Gerçekçi korku ile fobinin ayırım noktasını bulmak kimi zaman zordur:Savaş tecrübesi olan bir pilot,güvenli olan başka bir göreve uçarken şiddetli bir anksiyete yaşayabilir.Yine eski bir köprü işçisi köprüye yaklaşırken bir anksiyete yaşayabilir.Bu tür durumlarda kişi,objektif tehlikeye karşı zayıf reaksiyon gösterebilir.Diğer taraftan,trenle işe giden bir kişinin anksiyete belirtileri geliştirdiğini düşünün.Sonra da kaza yapma oranı yüksek olan serbest bir yolda araba sürmenin risklerini düşünün.Bu durum,kişinin tren fobisine sahip olmasını kolaylaştıracaktır.Anksiyete ve gerçek riskle kıyaslama yeteneği arttıkça,'fobi'terimi ile karşılaşmak daha da kolaylaşmaktadır.Spinoza'nın dediği gibi'Beni korkutan ve benim de korktuğum hiçbir şeyin,zihnimde uyandırdıkları etki kadar iyi ve kötü olmadıklarını fark ettim'...
Klinik uygulamalarda fobiler,genellikle çok iyi tanımlandığı için,'normal korku'lardan ayırma ihtiyacı nadiren ortaya çıkmaktadır.Vakaların çoğunda fobik hasta,diğer insanları rahatsız etmeyen bir durumdan dolayı sıkıntıya düştüğünü fark ettiği ya da böyle bir durumdan sakınmak için yaşamında meydana getirdiği kısıtlamalara artık dayanamayacağını düşündüğü için,yardım istemektedir.Kişi,eskiden sakınabildiği durumla karşılaştığında,acı verici belirtiler yaşamaktadır.Örneğin kan görmekten korkan bir tıp öğrencisinin bir ameliyat izlemek zorunda kaldığı zaman anksiyete yaşaması gibi.
Bu betimleme,ilk anda insanın aklına son derece acil bir sağlık sorunuyla karşı karşıya olan bir hastayı getirmektedir.Kişi,kalp krizi gibi gerçek bir hastalığın pençesinde olabilir.Belki de dış dünyan kaynaklanan bir felaket yaşamıştır ve bu durum onu şiddetli bir anksiyetinin içine sürüklemiştir.Halbuki bu kişi,nedeni gerçek dışı olan bir dehşetin ürettiği bir durumun baskısı altında bulunan fobik bir hastadır.Uzmanların tespit ettiği yaklaşık 107 farklı fobi türü vardır.Fobi çeşitlerinin yaygınlaşması şunu göstermektedir:Aşırı ve uygunsuz anksiyeteye neden olan yaratık,obje ve durumların sınırı yoktur.Örneğin teknolojik gelişmeyle birlikte yeni fobi çeşitleri de görülmeye başlanmıştır.
Fakat her korkunun fobi olmadığı da açıktır.Çevremizde sağlığımızı ve hayatımızı tehdit eden pek çok tehlike kaynağı vardır.Düşme,trafik kazaları,yangınlar,patlamalar gibi kazalarda sürekli olarak insanlar yaralanmakta,hastalanmakta ve enfeksiyon hastalıklarına kapılmakta ve ölmektedirler.Patlama bölgesinden,yangın tehlikesinden kolayca kaçamayacağını;binalardaki elektrik akımına maruz kalmaktan kurtulamayacağını;zehirleyici ilaçların,tüberküloz hastalarının,dolu olan ateşli silahların yol açacağı zarardan kurtulamayacağını düşünen ve sakınan hiç kimse nevrotik olmakla suçlanamaz.Şayet kişi fırtınalı sularda yüzmekten,kirli su içmekten,suçun kol gezdiği yerlerde gece yürümekten korkuyorsa,bu onun fobik olduğunun değil,sağduyusunun sesini dinlediğini gösterir.
Fobinin önemli unsurları şunlardır:Kişinin fobik durumdan acilen kurtulma arzusu ve kişi bu duruma yaklaştıkça artan anksiyete yığılması ve kaçma arzusudur.Kişi,çoğunlukla hayatındaki önemli kısıtlama ve uygunsuzluklara rağmen,fobi nesnesinden sakınmayı başarabilir ve sonuçta sakin bir hayata kavuşabilir.Fakat bu fobik bir hasta ise durum farklıdır:Hasta,fobinin mantıklı bir tarafının olmadığını bilmesine rağmen,ne fobisinden kurtulmayı başarır ne de fobik durumdan sakınma isteğinin önüne geçebilir.
Gerçekçi korku ile fobinin ayırım noktasını bulmak kimi zaman zordur:Savaş tecrübesi olan bir pilot,güvenli olan başka bir göreve uçarken şiddetli bir anksiyete yaşayabilir.Yine eski bir köprü işçisi köprüye yaklaşırken bir anksiyete yaşayabilir.Bu tür durumlarda kişi,objektif tehlikeye karşı zayıf reaksiyon gösterebilir.Diğer taraftan,trenle işe giden bir kişinin anksiyete belirtileri geliştirdiğini düşünün.Sonra da kaza yapma oranı yüksek olan serbest bir yolda araba sürmenin risklerini düşünün.Bu durum,kişinin tren fobisine sahip olmasını kolaylaştıracaktır.Anksiyete ve gerçek riskle kıyaslama yeteneği arttıkça,'fobi'terimi ile karşılaşmak daha da kolaylaşmaktadır.Spinoza'nın dediği gibi'Beni korkutan ve benim de korktuğum hiçbir şeyin,zihnimde uyandırdıkları etki kadar iyi ve kötü olmadıklarını fark ettim'...
Klinik uygulamalarda fobiler,genellikle çok iyi tanımlandığı için,'normal korku'lardan ayırma ihtiyacı nadiren ortaya çıkmaktadır.Vakaların çoğunda fobik hasta,diğer insanları rahatsız etmeyen bir durumdan dolayı sıkıntıya düştüğünü fark ettiği ya da böyle bir durumdan sakınmak için yaşamında meydana getirdiği kısıtlamalara artık dayanamayacağını düşündüğü için,yardım istemektedir.Kişi,eskiden sakınabildiği durumla karşılaştığında,acı verici belirtiler yaşamaktadır.Örneğin kan görmekten korkan bir tıp öğrencisinin bir ameliyat izlemek zorunda kaldığı zaman anksiyete yaşaması gibi.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Korku Ama Korku Değil:Fobiler" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Dnş.Kemal TUNCER'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Dnş.Kemal TUNCER'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
2 Beğeni 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
