2007'den Bugüne 92,259 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Ergenlerde Öfke ve Öfke Kontrolü - Ebeveynlere Tavsiyeler
MAKALE #22251 © Yazan Uzm.Psk.Beliz EREREN | Yayın Mart 2021 | 2,007 Okuyucu
Ergenlik dönemi, hem ergenin kendisi hem de yakın çevresi, özellikle ailesi için birçok açıdan zorlu ve karmaşık bir dönemdir. Ergen, çok farklı konuda çok fazla değişim yaşar. Bütün bu değişimleri bir taraftan anlamaya diğer taraftan da bunlara adapte olmaya çalışır. Ergenlik döneminin en önemli özelliklerinden birisi bu dönemde yaşanan duyguların çok yoğun olmasıdır. Yaşanan duygunun, olumlu ya da olumsuz, her ne olursa olsun ergen üzerindeki etkisi çok fazladır. Bu doğrultuda verilen tepki de aynı şekilde oldukça yoğun olur. Duyguların bu denli yoğun olması nedeniyle ergenlik döneminde yaşanan aşklar unutulmaz, bu dönemde büyük kararlar alınır, büyük kavgalar yaşanır, ilişkiler çok çabuk başlar, aniden biter ve karşılaşılan durumlara büyük tepkiler verilir.

Ergenlik döneminde en yoğun hissedilen duygulardan bir tanesi öfkedir. Ergende öfkeyi yönetmek ve kontrol altına almak için öncelikle öfke nedir onu bilmek gerekir. Öfke, aynı mutluluk, şaşkınlık, heyecan gibi temel duygulardan birisidir ve hissedilmesi oldukça normal ve sağlıklı bir durumdur. Öfke de diğer duygular gibi önem verilmesi ve dikkat edilmesi gereken bir bir duygudur. Çünkü öfke, bize bir mesaj verir. Bize, bir şeylerin yolunda gitmediğinin, bizi rahatsız eden bir durumun içinde olduğumuzun, istek ve ihtiyaçlarımızın karşılanmadığının, bir şeylerin eksik olduğunun ya da sınırlarımızın ihlal edildiğinin sinyalini verir. Bize bu kadar önemli bir mesaj veren bir duyguyu görmezden gelmek, yok saymak sorunu ortadan kaldırmadığı gibi hiçbir şey yapılmadan sürekli orada kalmasına ve bizi rahatsız etmesine neden olur.

Ergenlik döneminde en yoğun hissedilen duygulardan biri olan öfke, ergenin tutum ve davranışlarına da yansır. Tutum ve davranışların ne tarafa evrileceği ise ergenin karakteristik özelliklerine ve model aldığı kişilerin davranışlarına göre şekillenecektir. Sağlıklı öfke boşaltımının yapılmadığı durumlarda ergen saldırgan, agresif, sinirli olabileceği gibi; tam tersi insanlardan izole, içe kapanık, depresif bir tutum da sergileyebilir. Örnek alınan kişinin tutumu ve ergenin karakteristik yapısının, ergenin tutum ve davranışlarında bu denli etkili olması, ergenlerin olaylar karşısında farklı tepkiler vermelerinin de temelini oluşturur. Bazı ergenler çok agresif olurken bazılarının ise çok sessiz olmasının nedeni budur.

Ergenler Neden Öfkelenir?

Öfke, bazen direkt yaşanan olaya bir tepki olarak ortaya çıkarken bazen de ikincil duygu olarak kendisini gösterebilir. Yani yaşanan olay sonrasında ortaya çıkan mutsuzluk, korku gibi asıl duyguyu örtmek için öfke duygusu belirir. Böylece asıl duygu bastırılmış olur. Öfkenin nedenini anlayabilmek için öncelikle bu farkı bilmek ve bu ayrımı yapabilmek gerekir. Bazen ergenler karşılaştıkları durumdan korktukları ama bunu göstermek istemedikleri, gizlemek istedikleri için tepkilerini öfkeyle gösterirler. Burada asıl duygunun öfke değil, korku olduğunu bilmek önemlidir. Bunu bilmek, ergene ve duruma olan yaklaşımı değiştirecektir.

Ergenlik döneminin en önemli konusu olan “Ben kimim?” sorusu ergen için en kritik ve en karmaşık sorudur. Bu soruyu cevaplama aşaması kendi içerisinde zaten karmaşıkken bir de arkadaş ve aile ilişkileri, romantik ilişkiler, sınav kaygısı, gelecek kaygısı, performans ve başarı kaygısı, hızla yaşanan hormonal değişimler gibi diğer etkenler de ergenin kendisini baskı altında hissetmesine neden olur. Bu durumda ne yapacağını tam olarak bilemeyen ve bu karmaşanın altında kalan ergen, tepkisini öfkeyle gösterir. Öfkesiyle yaşadıkları zorluklarla başa çıkmaya çalışır.

Ergenlik dönemi, ergenin kendisine ve yetişkinliğe dair yeni şeyler öğrendiği ve kendisini var ettiği dönemdir. Kendisini nasıl ifade edeceği ve sorunlarla nasıl baş edeceğini de bu dönemde öğrenir. Eğer ergene kendisini ifade etmesi için alan tanınmaz, ona izin verilmezse ergen, engellenmiş hisseder. Bu dönemde ergenin kendi görüş ve düşünceleri oluşmaya başlar ve bunları dile getirme ihtiyacı hisseder. Eğer bu ihtiyacı ebeveynler karşılamaz ve kendi görüşleri dışındakilere izin vermezlerse bu durum çatışmaya neden olur. Ergenin engellenmişlik hissi ve kendisini ifade edemediğini düşünmesi onun öfkelenmesine yol açar.

Ergenlerde öfkenin bir diğer nedeni de ergenin karşılaştığı sorunlarla nasıl baş edeceğini bilememesinden kaynaklanır. Ortada onu zorlayan durumlar vardır ve o, bunun karşısında ne yapacağını bilemez. Nasıl baş edeceğini öğrenmek için model aldığı kişiyi gözlemler ve onun gibi davranır. Eğer model aldığı kişi sorunlarıyla başa çıkmak için öfkesini kullanıyor ve saldırgan davranışlar sergiliyorsa ergen de model aldığı kişiyle özdeşleşecek ve aynı o kişi gibi hareket edecektir. Bu noktada örnek aldığı kişi oldukça önemlidir ve unutulmamalıdır ki çocuklar öncelikle anne babalarını model alırlar.

Ergenin ebeveynleriyle olan ilişkisi, öfkenin önemli kaynaklarından birisidir. Örneğin, ergen daha kendisi çocuk mu yoksa yetişkin mi olduğuna karar verememişken ebeveynleri tarafından bir çocuk bir yetişkin yerine konulması ve sürekli bu tutarsızlığın devam etmesi kafasının karışmasına neden olur. Bu durum aynı zamanda ergende ebeveynleri tarafından birey olarak kabul edilmediği hissini de doğurur. Ancak kabul edilmek ve ailede ve toplumda bir yer edinmek ergenin en önem verdiği konulardan bir tanesidir. Bunun gerçekleşmemesi öfkeye yol açar. Sadece ergenin ebeveyniyle değil, aile içerisindeki çatışmalar ve anne babanın kendi aralarındaki anlaşmazlıklar da ergenin öfkelenmesine neden olur.

Ergenlikteki öfke, özellikle anne babaya karşı olan öfke, önemli bir konuya da hizmet eder. Ergenlik, çocukluktan çıkıp yetişkinliğe adım atılan dönemdir ve bu bir bakıma ayrılığı gerektirir. Ergen, hala birçok konuda fazlasıyla ihtiyaç duyduğu ve sevdiği ebeveynlerinden ayrışmak ve bağımsız bir birey olmak ister ama diğer taraftan da bundan korkar ve ebeveynlerine ihtiyaç duyar. İşte bu noktada devreye giren öfke, ergenin ebeveynlerinden ayrışmasına yardımcı olur. Öfkesi sayesinde ergen, bireyselleşebilmesi için gerekli olan o kopuşu gerçekleştirebilir. Bu aşamada öfke, ergen için olumlu bir gelişmeye hizmet eder.

Ergenler, çevresinde ve dünyada olan birçok gelişmeye, olaya, duruma karşı duyarlıdır. Bu duyarlılık, davranışlarına ve duygularına da yansır. Çevresinde bir eşitsizlik ya da haksızlık gördüğünde buna sessiz kalmak istemez ve öfkelenir. Öfkesiyle tepki verir. Arkadaşlarla olan ilişkileri, okulda ya da sosyal çevresinde dalga geçilmesi, dışlanması, el şakaları yapılması, fiziksel ve/veya psikolojik şiddete maruz kalması da öfke nedenlerindendir. Bir yetişkin ya da arkadaş tarafından cinsel istismara maruz kalmak da öfkenin nedenlerinden birisidir ve asla göz ardı edilmemelidir.

Ebeveynlere Tavsiyeler

Ergenlik döneminde ergenin, öfkesini nasıl kontrol edeceğini, bu duyguyla nasıl başa çıkacağını öğrenmemesi yetişkinlik döneminde ciddi sorunlar yaşamasına neden olur. Bu nedenle ergenin öfkesiyle başa çıkmasını öğrenmesi gerekir. Bu aşamada ebeveynlere önemli görevler düşüyor. Ebeveynlere bazı tavsiyeler:

• Öfke, bir şeylerin ters gittiğinin mesajını verir. Öfkeyi dindirmek ve kontrol etmek istiyorsanız ergen çocuğunuzun hayatında neyin ters gittiğini, onu neyin rahatsız ettiğini anlamaya çalışın. Öfkenin kaynağını bulursanız kontrol etmesi çok daha kolay olacaktır.

• Öfkenin direkt yaşanan olaya yönelik mi yoksa başka bir duyguyu bastırmak için ikincil duygu olarak mı ortaya çıktığını anlamaya çalışın. Bazen öfke, asıl duyguyu gizlemek için ortaya çıkar. Bunu anlayabilmek için çocuğunuzla konuşun, onun kendisini anlatmasına izin verin.

• Ergen çocuğunuzla sağlıklı bir iletişim kurabilmek ve duyguları hakkında konuşabilmek için öfkeli anı dışında, sakinleştiği, her şeyin yatıştığı bir zamanı bekleyin. Öfkesinin yoğun olduğu bir anda ona karşı saldırıya geçmeniz, sizin de öfkeli yaklaşmanız durumu çözmekten çok, daha da karmaşık hale getirecektir.

• Ergenlerin bu dönemde en çok ihtiyaç duyduğu şeylerden birisi özellikle ebeveynleri tarafından anlaşıldığını hissetmektir. Yaptığının yanlış olduğunu düşünseniz ve bunu ona söyleseniz bile onu dinlemeniz, onu anladığınızı, anlamaya çalıştığınızı göstermeniz oldukça önemli. Sadece dikkate alındığını ve anlaşıldığını hissetmesi bile iyileştirici bir etki yaratır.

• En büyük iletişim hatalarından bir tanesi bir tarafın duygularını paylaşırken diğer tarafın çözüm odaklı olup ona fikirler vermesidir. Ergen çocuğunuz sizinle duygularından, yaşadıklarından, durumdan nasıl etkilendiğinden bahsederken ona akıl vermeyin. Sizden çözüm istiyorsa zaten bir sonraki aşamada bunu sizden isteyecektir. Onu gördüğünüzü, onu anladığınızı gösterin.

• Bir şeylere zarar vermeden, sinirle hareket etmeden de kendisini doğru bir şekilde ifade edebileceğini gösterin. Bunun için ona alternatifler sunun. Kendisini nasıl ifade edebileceğini öğrenmesini sağlayın.

• Öfkesini nasıl kontrol edebileceğini gösterin. Öfke anında sakinleşmek için nefes alma tekniklerini anlatın. Dikkatini başka tarafa yöneltmesinin olumlu etkisini paylaşın. Bazen öfkeyi kontrol altına almanın çok zor olduğunu, en iyi çözümün ortamdan uzaklaşmak ve sakinleşince konuşmak olduğunu anlatın.

• Her şeyden önemlisi çocuğunuza model olun. Çocuklar yaşları kaç olursa olsun ebeveynlerinin davranışlarını gözlemler ve aynı doğrultuda hareket ederler. Eğer siz öfkenizle hareket eden biriyseniz çocuğunuzun başka şekilde hareket etmesini ve öfkesini kontrol etmesini beklemeniz sonuçsuz kalacaktır.

Beliz EREREN
Uzman Klinik Psikolog
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Ergenlerde Öfke ve Öfke Kontrolü - Ebeveynlere Tavsiyeler" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Beliz EREREN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Beliz EREREN'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     1 Beğeni    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Beliz EREREN Fotoğraf
Uzm.Psk.Beliz EREREN
İstanbul (Online hizmet de veriyor)
Uzman Klinik Psikolog
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi21 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Uzm.Psk.Beliz EREREN'in Makaleleri
► Öfke Nedir? Öfke Kontrolü Mümkün mü? Uzm.Psk.Dnş.Yalçın YILMAZ
► Öfke Kontrolü (Öfke Yönetimi) Psk.Seda BOYACIOĞLU
► Öfke ve Öfke Kontrolü Psk.Feride ALTAY
► Öfke ve Öfke Kontrolü Psk.Bayram ŞİMŞEK
► Öfke ve Öfke Kontrolü Psk.Nilgün HASAN
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Ergenlerde Öfke ve Öfke Kontrolü - Ebeveynlere Tavsiyeler' başlığıyla benzeşen toplam 15 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


13:15
Top