0-1 Yaş Arasında Bebek Nasıl Beslenmelidir?
0-1 YAŞ ARASINDA BEBEK NASIL BESLENMELİDİR?
Bebeğin sağlıklı büyüme ve gelişmesi için her dönem harcanan enerji farklıdır.Yeni doku yapımı için bebeğin protein , mineral – vitamin gereksinimi artmıştır.Ayrıca,
İLK 4-6 AY ANNE SÜTÜ YETERLİDİR !
EK BESİN BAŞLARKEN DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR AŞAĞIDAKİ GİBİDİR ;
l Yeni verilen gıdaya tek tek, azar azar başlanır.
l Öğün saati değişmemelidir.
l Düzenli yemeye alıştırılmalıdır.
l Yeni doğan önceleri 8 – 12 kez, sonra 6 – 8 kez, düzenli beslenmelidir.
l 2 yaşında en az 3 öğün olacak şekilde ve düzenli aralıklarla beslenme alışkanlığı edinmiş olmalıdır.
0-1 YAŞ BEBEĞİN İHTİYAÇLARI
WHO ve FAO , 0 – 1 yaş bebek ölümlerinin başlıca nedenini beslenme bozukluklarına bağlamaktadırlar.
Bu kuruluşlar ;
Yeni doğan bebekler için 90 – 140 kcal / kg
1 – 3 ay arası için 120 kcal / kg
4 – 9 ay arası için 110 kcal / kg
10 – 12 ay arası için 105 kcal / kg
1 yaş sonrası için 1000 kcal / gün
1 yaş üzeri için her yaş için 100 kca,l ek enerji alımı
önermektedirler.
Protein Gereksinimi : ( büyüme , gelişme amaçlı)
0 – 3 ay : 3,3 gr / kg
4 – 6 ay : 2,6 gr / kg
7 – 9 ay : 2,1 gr / kg
10 – 12 ay : 1,7 gr / kg
Ca = 500 mg Tiamin = 0,4 mg
Fe = 6 mg Riboflavin = 0,6 mg
Vit A = 1500 IU C vit = 50 mg D vit = 400 IU olacak şekilde ayarlanmalıdır. Bu da,
4 - 6 ay : Meyve suyu ve püreleri
Evde hazırlanmış yoğurt
Süt – bebe bisküvi – pekmez,
6. aydan sonra : Yumurta sarısı ( 1/8)
Sebze çorbaları,
7. aydan sonra : Etler (çorbada –kıyma)
Kuru baklagiller (zarları çıkarılmış),
8 . ayda : Tam yumurta
Etler => köfte
Makarna – pilav,
9 . ayda : Aile sofrasına oturtulur.
Eline kaşık verilmelidir.
12 . ayda : 15 günde bir et yerine beyin gibi sakatatlar verilerek ve bebeğin ihtiyaçlarının ( yukarıda belirtilen değerler göz önünde tutularak ) hesaplanmasıyla mümkün olabilir.Ancak bu şekilde ve doğru beslenen bebeklerde sağlıklı bir beden, beyin-zeka gelişiminden ve ruh sağlığından söz etmek mümkün olabilir.
Bu dönemde yapılacak hataların, bebeğin tüm yaşamını etkileyecek geri dönüşü mümkün olmayan durumlara neden olduğu akıldan çıkarılmamalı, insanın hayatı boyunca karşılaşabileceği hastalıkların ortaya çıkıp çıkmayacağını dahi etkileyen böylesine hassas bir dönemde beslenme konusunda daha titiz ve bilinçli olunmalıdır.
Protein ve enerji yetersiz alındığı zaman alınan enerji ve proteinin yetersizlik derecelerine göre Protein Enerji Malnütrisyonunun ( PEM ) formlarından birisi ortaya çıkar. Bu durum aşağıdaki gibi şematize edilebilir.
Marasmus Marasmik – Kwashiorkor Kwashiorkor
Enerji (--) Enerji (-+)
Protein (-+) Protein (--)
PAM’in Sınıflandırılması
PEM, değişik ölçütlere ve otoritelere göre farklı şekillerde sınıflandırılmaktadır.
· Hafif PEM
· Orta PEM
· Ağır PEM
- Marasmus
- Kwashiorkor
- Marasmik - Kwashiorkor
Gomez’in PEM Sınıflaması
Vücut ağırlığı ölçümüne dayanan ve oldukça sık kullanılan bir sınıflamadır. Ölçülen ağırlık aynı yaştaki beslenmesi iyi, sağlıklı bir çocuğunki ile karşılaştırılır (Tablo 1).
Çocuğun Ağırlığı x 100
Yaşa Göre Ağırlık (%) : ---------------------------------------------------
Aynı yaştaki sağlıklı bir çocuğun ağırlığı
Beslenme Durumu Normal
1. Derece (Hafif) malnutrisyon
2. Derece (Orta) malnutrisyon
3. Derece (Ağır) malnutrisyon
PEM’İN KOMPLİKASYONLARI
Gastroenteritler
Uzun süren ya da tekrarlayan ishaller PEM’e sıklıkla eşlik etmektedir. İshal süresince katabolik kayıpların olması ve besinlerin yeterince emilememesi, çocuğun beslenme durumunun daha da bozulmasına neden olur. Kronik diyareye ve malnutrisyona bağlı olarak ince barsak mukozasında villuslar düzleşir ve epitel hücreleri harab olur. Disakkaridaz aktiviteleri azalır. En çok etkilenen ve en geç düzelen laktaz enzim aktivitesidir. Bu nedenle PEM’de laktoz intoleransını göz önünde bulundurmak gerekmektedir.
Elektrolit ve Sıvı Dengesi Bozuklukları (Dehidratasyon)
Enfeksiyonlar ve ishalden dolayı dehidratasyon ve şok gelişebilir. Ancak deri altı yağ dokusu azalmış veya ödemi olan bir çocukta dehidratasyonun farkedilmesi zordur.
Enfeksiyonlar
Enfeksiyon hastalıkları ile PEM arasında döngüsel bir ilişki vardır. Genellikle malnutrisyonlu bir çocuğun hastanelere başvurma nedeni değişik enfeksiyonlardır.
PEM ile birlikte sıklıkla izlenen enfeksiyonlar solunum yolları enfeksiyonları, gastroenterit, paraziter enfeksiyonlar ve idrar yolları enfeksiyonlarıdır. Özellikle gram (-) bakterilere karşı dayanıklılık azalır. Bu tür enfeksiyonlar sık ve ağır seyreder. Malnutrisyonlu çocukta enfeksiyon etmenine yönelik, gram (+) ve gram (-) mikroorganizmaları kontrol altına alacak antibiyotikler uygulanmalıdır.
Hipoglisemi
Malnutrisyonlu çocukta, özellikle beslenme aralıkları dört saati geçtiğinde hipoglisemi sıklıkla izlenen bulgulardandır. Hipoglisemisi olan çocukta vücut ısısı düşüktür. Letarji ve daha ciddi vakalarda koma gelişir. Ateşi 36 derecenin altında olan çocuklarda kan şekeri kontrol edilmelidir.
Hipotermi
Ağır malnutrisyonu olan çocuk, vücut ısısını ayarlayamaz. Özellikle geceleri olmak üzere hipotermi sıklıkla izlenir. Genelde hipotermi ve hipoglisemi bir arada görülür. Enerjinin % 75’i ısı enerjisi olarak harcanır, ancak % 25’i kullanılabilir. Bu nedenle hipotermi gelişen çocuklarda ağırlık kazanımı oldukça zordur. Verilen enerji vücut ısısı için harcanacaktır.
Anemi
Malnutrisyonlu çocuklarda demir ve folik asit eksikliğine bağlı anemi sıklıkla izlenen bir bulgudur ve başlangıçta demir eksikliği yoksa bile iyileşme döneminde gelişebilir.
Avitaminozlar
Ağır A vitamini yetersizliği en sık görülenidir. Bunun yanında D vitamini, B12, olik asit, B6 vitamini vb. yetersizlikleri de görülür.
PEM’İN ÖNLENMESİ
Alınacak Önlemler
1. Çocuklara ağırlık artışları takip edilerek, en az 6 ay anne sütü verilmelidir. Anne sütü ile beslenen çocuk eğer normal kilo almıyorsa emzikli annenin beslenmesini düzeltmek, olmazsa ek besinlere daha erken başlamak gerekir.
2. Altı aydan sonra çocuklara ek besinler verilmeye başlanmalı, yeterli çeşit ve miktarda ek besinler çocuğa verilmelidir.
3. Çocuklara nişasta, lokum, süt konmadan yapılan mamalar, çay-bisküvi, çay-ekmek gibi proteince fakir, sadece enerji veren besinler kesinlikle verilmemelidir.
4. Anneler- babalar ve ailenin diğer üyeleri bebek beslenmesi konusunda eğitilmelidir.
5. Ekonomik güçsüzlük nedeniyle yeterli yiyecek sağlayamayan ailelere yiyecek yardımı yapılabilir.
6. Çocuklar aşılanıp, iyi beslenme ve çevresel koşullar düzeltilerek enfeksiyonlara karşı korunmalıdır.
7. Aile planlaması eğitimine ve hizmetlerine önem verilmelidir.
Bebeğin sağlıklı büyüme ve gelişmesi için her dönem harcanan enerji farklıdır.Yeni doku yapımı için bebeğin protein , mineral – vitamin gereksinimi artmıştır.Ayrıca,
İLK 4-6 AY ANNE SÜTÜ YETERLİDİR !
EK BESİN BAŞLARKEN DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR AŞAĞIDAKİ GİBİDİR ;
l Yeni verilen gıdaya tek tek, azar azar başlanır.
l Öğün saati değişmemelidir.
l Düzenli yemeye alıştırılmalıdır.
l Yeni doğan önceleri 8 – 12 kez, sonra 6 – 8 kez, düzenli beslenmelidir.
l 2 yaşında en az 3 öğün olacak şekilde ve düzenli aralıklarla beslenme alışkanlığı edinmiş olmalıdır.
0-1 YAŞ BEBEĞİN İHTİYAÇLARI
WHO ve FAO , 0 – 1 yaş bebek ölümlerinin başlıca nedenini beslenme bozukluklarına bağlamaktadırlar.
Bu kuruluşlar ;
Yeni doğan bebekler için 90 – 140 kcal / kg
1 – 3 ay arası için 120 kcal / kg
4 – 9 ay arası için 110 kcal / kg
10 – 12 ay arası için 105 kcal / kg
1 yaş sonrası için 1000 kcal / gün
1 yaş üzeri için her yaş için 100 kca,l ek enerji alımı
önermektedirler.
Protein Gereksinimi : ( büyüme , gelişme amaçlı)
0 – 3 ay : 3,3 gr / kg
4 – 6 ay : 2,6 gr / kg
7 – 9 ay : 2,1 gr / kg
10 – 12 ay : 1,7 gr / kg
Ca = 500 mg Tiamin = 0,4 mg
Fe = 6 mg Riboflavin = 0,6 mg
Vit A = 1500 IU C vit = 50 mg D vit = 400 IU olacak şekilde ayarlanmalıdır. Bu da,
4 - 6 ay : Meyve suyu ve püreleri
Evde hazırlanmış yoğurt
Süt – bebe bisküvi – pekmez,
6. aydan sonra : Yumurta sarısı ( 1/8)
Sebze çorbaları,
7. aydan sonra : Etler (çorbada –kıyma)
Kuru baklagiller (zarları çıkarılmış),
8 . ayda : Tam yumurta
Etler => köfte
Makarna – pilav,
9 . ayda : Aile sofrasına oturtulur.
Eline kaşık verilmelidir.
12 . ayda : 15 günde bir et yerine beyin gibi sakatatlar verilerek ve bebeğin ihtiyaçlarının ( yukarıda belirtilen değerler göz önünde tutularak ) hesaplanmasıyla mümkün olabilir.Ancak bu şekilde ve doğru beslenen bebeklerde sağlıklı bir beden, beyin-zeka gelişiminden ve ruh sağlığından söz etmek mümkün olabilir.
Bu dönemde yapılacak hataların, bebeğin tüm yaşamını etkileyecek geri dönüşü mümkün olmayan durumlara neden olduğu akıldan çıkarılmamalı, insanın hayatı boyunca karşılaşabileceği hastalıkların ortaya çıkıp çıkmayacağını dahi etkileyen böylesine hassas bir dönemde beslenme konusunda daha titiz ve bilinçli olunmalıdır.
Protein ve enerji yetersiz alındığı zaman alınan enerji ve proteinin yetersizlik derecelerine göre Protein Enerji Malnütrisyonunun ( PEM ) formlarından birisi ortaya çıkar. Bu durum aşağıdaki gibi şematize edilebilir.
Marasmus Marasmik – Kwashiorkor Kwashiorkor
Enerji (--) Enerji (-+)
Protein (-+) Protein (--)
Malnutrisyonun Nedenleri
Enerji ve Besin
Öğelerinin Yeterince
Tüketilmesi
Çevre Sağlığı
Koşullarının
Yetersizliği
Beslenmeyle İlgili
Sosyo-Kültürel
Etmenler
Doğuştan veya
Sonradan Gelişen
Hastalıklar
Gelir azlığı
Elzem besinlerin pahalı olması
Çocuklara verilecek besinler konusunda bilgisizlik
Enfeksiyonların yaygınlığı
Tekrarlayan enfeksiyonlar (Besin tüketimi sindirim, emilim azalır, kayıplar artar)
Emzirme Süresi
Ek besinlere erken/geç başlama
Ne zaman, hangi besinin verileceğinin bilinmemesi
İnançlar ve alışkanlıklar
Malabsorbsiyonlar
O2 kullanımında
yetersizlikler (doğumsal kalp hastalıkları)
Metabolizma bozukluğu hastalıkları
PAM’in Sınıflandırılması
PEM, değişik ölçütlere ve otoritelere göre farklı şekillerde sınıflandırılmaktadır.
· Hafif PEM
· Orta PEM
· Ağır PEM
- Marasmus
- Kwashiorkor
- Marasmik - Kwashiorkor
Gomez’in PEM Sınıflaması
Vücut ağırlığı ölçümüne dayanan ve oldukça sık kullanılan bir sınıflamadır. Ölçülen ağırlık aynı yaştaki beslenmesi iyi, sağlıklı bir çocuğunki ile karşılaştırılır (Tablo 1).
Çocuğun Ağırlığı x 100
Yaşa Göre Ağırlık (%) : ---------------------------------------------------
Aynı yaştaki sağlıklı bir çocuğun ağırlığı
Tablo 1. Gomez’in PEM Sınıflaması
Kategori
Yaşa Göre Ağırlık
Beslenme Durumu Normal
> % 90
1. Derece (Hafif) malnutrisyon
% 75 – 89
2. Derece (Orta) malnutrisyon
% 60 – 74
3. Derece (Ağır) malnutrisyon
< % 60
PEM’İN KOMPLİKASYONLARI
Gastroenteritler
Uzun süren ya da tekrarlayan ishaller PEM’e sıklıkla eşlik etmektedir. İshal süresince katabolik kayıpların olması ve besinlerin yeterince emilememesi, çocuğun beslenme durumunun daha da bozulmasına neden olur. Kronik diyareye ve malnutrisyona bağlı olarak ince barsak mukozasında villuslar düzleşir ve epitel hücreleri harab olur. Disakkaridaz aktiviteleri azalır. En çok etkilenen ve en geç düzelen laktaz enzim aktivitesidir. Bu nedenle PEM’de laktoz intoleransını göz önünde bulundurmak gerekmektedir.
Elektrolit ve Sıvı Dengesi Bozuklukları (Dehidratasyon)
Enfeksiyonlar ve ishalden dolayı dehidratasyon ve şok gelişebilir. Ancak deri altı yağ dokusu azalmış veya ödemi olan bir çocukta dehidratasyonun farkedilmesi zordur.
Enfeksiyonlar
Enfeksiyon hastalıkları ile PEM arasında döngüsel bir ilişki vardır. Genellikle malnutrisyonlu bir çocuğun hastanelere başvurma nedeni değişik enfeksiyonlardır.
PEM ile birlikte sıklıkla izlenen enfeksiyonlar solunum yolları enfeksiyonları, gastroenterit, paraziter enfeksiyonlar ve idrar yolları enfeksiyonlarıdır. Özellikle gram (-) bakterilere karşı dayanıklılık azalır. Bu tür enfeksiyonlar sık ve ağır seyreder. Malnutrisyonlu çocukta enfeksiyon etmenine yönelik, gram (+) ve gram (-) mikroorganizmaları kontrol altına alacak antibiyotikler uygulanmalıdır.
Hipoglisemi
Malnutrisyonlu çocukta, özellikle beslenme aralıkları dört saati geçtiğinde hipoglisemi sıklıkla izlenen bulgulardandır. Hipoglisemisi olan çocukta vücut ısısı düşüktür. Letarji ve daha ciddi vakalarda koma gelişir. Ateşi 36 derecenin altında olan çocuklarda kan şekeri kontrol edilmelidir.
Hipotermi
Ağır malnutrisyonu olan çocuk, vücut ısısını ayarlayamaz. Özellikle geceleri olmak üzere hipotermi sıklıkla izlenir. Genelde hipotermi ve hipoglisemi bir arada görülür. Enerjinin % 75’i ısı enerjisi olarak harcanır, ancak % 25’i kullanılabilir. Bu nedenle hipotermi gelişen çocuklarda ağırlık kazanımı oldukça zordur. Verilen enerji vücut ısısı için harcanacaktır.
Anemi
Malnutrisyonlu çocuklarda demir ve folik asit eksikliğine bağlı anemi sıklıkla izlenen bir bulgudur ve başlangıçta demir eksikliği yoksa bile iyileşme döneminde gelişebilir.
Avitaminozlar
Ağır A vitamini yetersizliği en sık görülenidir. Bunun yanında D vitamini, B12, olik asit, B6 vitamini vb. yetersizlikleri de görülür.
PEM’İN ÖNLENMESİ
Alınacak Önlemler
1. Çocuklara ağırlık artışları takip edilerek, en az 6 ay anne sütü verilmelidir. Anne sütü ile beslenen çocuk eğer normal kilo almıyorsa emzikli annenin beslenmesini düzeltmek, olmazsa ek besinlere daha erken başlamak gerekir.
2. Altı aydan sonra çocuklara ek besinler verilmeye başlanmalı, yeterli çeşit ve miktarda ek besinler çocuğa verilmelidir.
3. Çocuklara nişasta, lokum, süt konmadan yapılan mamalar, çay-bisküvi, çay-ekmek gibi proteince fakir, sadece enerji veren besinler kesinlikle verilmemelidir.
4. Anneler- babalar ve ailenin diğer üyeleri bebek beslenmesi konusunda eğitilmelidir.
5. Ekonomik güçsüzlük nedeniyle yeterli yiyecek sağlayamayan ailelere yiyecek yardımı yapılabilir.
6. Çocuklar aşılanıp, iyi beslenme ve çevresel koşullar düzeltilerek enfeksiyonlara karşı korunmalıdır.
7. Aile planlaması eğitimine ve hizmetlerine önem verilmelidir.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "0-1 Yaş Arasında Bebek Nasıl Beslenmelidir?" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dyt.Zühal AYNACI BAYEL'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dyt.Zühal AYNACI BAYEL'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
bebek beslenmesi, 0-1 yaş bebek beslenmesi, büyüme ve gelişme - sağlık-diyetisyen- diyet- sağlıklıklı beslenme ve beyin gelişimi, anne sütü, ek gıdalar, ek besinler, weaning döneminde beslenme, ek gıdaya geçiş, bebeğin besin, vitamin, mineral, protein ihtiyaçları, yumurta, meyve, sebze, beyin gelişimi, sağlık, zeka gelişimi ve beslenme, ruh sağlığı, beden sağlığı, beslenme ve sağlık
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
