Okul Çağında Beslenmenin Önemi?
OKUL ÇAĞINDA ÖĞLE YEMEĞİNİN ÖNEMİ
Büyüme ve gelişmenin hızla arttığı okul çağı döneminde çocukların beslenme alışkanlıkları da şekillenmeye başlar. Çocuklar bu dönemde ev dışında arkadaşlarıyla beslenmeye, beslenme konusunda kendi sorumluluklarını almaya başlar. Bu nedenle okullar beslenme uygulamalarında çocukların gelişimini desteklemeyi ve sağlıklı beslenme alışkanlıkları kazandırmayı amaç edinmelidir.
Bu dönemde edinilen beslenme alışkanlıkları çocuğun tüm hayatını etkileyebileceği için özellikle bu dönemde öğle yemeklerine de diğer öğünler kadar dikkat edilmektedir. Öğlen alınan besinler çocuğun vücut dengesini korur ve öğleden sonra oluşabilecek halsizliği engeller. Çocuklar bu dönemde hem büyüme döneminin ortasında oldukları hem de çok hareketli oldukları için enerjiye çok fazla ihtiyaç duyarlar. Eğer öğle yemeği atlanırsa veya atıştırmalıklarla geçiştirilirse almaları gereken enerji eksik kalır, bu da büyüme geriliğine yol açar.
Öğle yemeğini atlamak, öğleden sonraki saatlerde kan şekerinin ciddi oranda düşmesine sebep olur. Kan şekerinde oluşan bu düşüş, çocukların daha yorgun ve sinirli hissetmelerine neden olur, okuldaki bilişsel performanslarını ve hafızalarını olumsuz etkiler. Öğle yemeğini atlayarak uzun süre aç kalmak, kan şekeri dengesini olumsuz etkileyeceğinden, odaklanma ve dikkat süresini kısaltır. Öğle yemeği, öğleden akşama kadar geçen sürede konsantrasyonun daha uzun sürmesine yardımcı olur. Öğle yemeğinde alınacak kalori ve tüketilecek sıvı, gün içerisinde kan şekerinin dengeli yükselmesini ve düşmesini sağlayarak çocukların daha enerjik hissetmenize yardımcı olacaktır.
Bazı okullarda öğle yemeği tabldot usulü ile yürütülmektedir. Bazı okullarda ise kantinlerde fast food yiyeceklere mecbur kalınmaktadır. Eğer okulda yemek verilmiyorsa ve çocuk yemek saatini okulda geçirecekse anneler çocuklarının yanında götürebilecekleri sağlıklı yemekler hazırlamalıdır.
Öğlenci olarak okula başlayan çocukların sadece kahvaltı ettiğini ve genellikle öğle yemeklerini yemedikleri tespit edilmiştir. Bunu önlemek amacıyla kahvaltının çok geç saate bırakılmaması, öğle yemeğini yemeden evden çıkmasının önlenmesi gerekir.
Örnek Öğle Yemeği Menüleri
Menü 1: tam buğday ekmeğine domatesli peynirli tost, ayran
Menü 2: sebze yemeği, peynirli makarna, yoğurt
Menü 3: etli yemek, bulgur pilavı, salata
Menü 4: tam tahıllı lavaş ile kaşarlı sandviç, domates, salatalık, ayran
Menü 5: köfte, domatesli makarna, salata
Menü 6: etli sebze yemeği, börek, ayran
Menü 7: tavuk yemeği, bulgur pilavı, salata
Menü 8: kıymalı domatesli makarna, yoğurt
Menü 9: çavdar ekmeğine peynirli sandviç, domates, salatalık, süt
Menü 10: ev yapımı hamburger, ayran
OKUL ÇAĞINDA KAHVALTININ ÖNEMİ
Kahvaltının, büyüme dönemindeki çocuklarda günlük enerji ve besin gereksinimine katkısının yanında, okul başarısı üzerine de etkisi bulunmaktadır.
Vücudumuz uyurken de enerji harcamaya devam etmektedir ve akşam yemeğinden sonra geçen 10-12 saatlik süre sonunda büyük bir enerji kaybı ile güne başlanır. Bu şartlar altında kahvaltı, gün boyunca sürecek yoğun fiziksel ve zihinsel aktiviteler için vücudun gereksinim duyduğu enerjiyi sağlayacak ilk enerji kaynağıdır. Kahvaltı ile kan şekeri düzeyi tekrar normal seviyelere gelir. Beyin enerji ihtiyacını glikozdan karşılar ve eğer güne başlarken kahvaltı edilmezse kanın şeker konsantrasyonu düşecek dolayısıyla beynin enerji kaynağı kısıtlanmış olacaktır. Bilişsel aktivitelerin yanı sıra fiziksel aktivitelerin yeterli enerji ihtiyacının sağlanamaması durumunda bitkinlik, halsizlik ve yorgunluk halleri de ortaya çıkmaktadır. Kahvaltı yapmadan okula giden çocuklarda kan şekeri düşüklüğüne bağlı şikâyetler, halsizlik, baş dönmesi, bayılma hissi, terleme, çarpıntı, baş ağrısı, mide ağrısı, bulantı, karın ağrıları sıkça gözlenmektedir.
İncelemeler sonucu, çocuklarda öğrenme kapasitesi beslenme alışkanlıkları ile doğrudan ilişkilendirilmiştir. Düzenli kahvaltı eden çocukların derslerdeki fiziksel ve zihinsel performans, motivasyon ve katılımlarında daha yüksek başarı tespit edilmiştir. Yapılan araştırmalarda kahvaltı öğününü tüketen öğrencilerin; sınıf içerisindeki başarısının daha fazla, kavrama yeteneklerinin daha iyi, problem çözme gibi konularda daha başarılı, beslenme bozukluklarından oluşan hastalıklara daha az yakalandıkları, kilo kontrolünü daha iyi sağlayabildikleri belirtilmektedir. Bahsedilen faydalar okul günü boyunca görülmekle kalmaz, aynı zamanda genel sağlığı ve genelde okulda gösterilen performansı da iyileştirebilir.
Kahvaltı atlamanın etkilerini göstermede kullanılan en kapsamlı çalışma kısa süreli hafızanın etkilenmesi ile ilgilidir. Bu çalışmalarda çocuklarda görsel ve işitsel kısa süreli hafıza testlerinin doğruluğu ve hızı, çabuk hatırlama, tanıma hafızası ve uzamsal hafıza incelenmiştir. Çalışmaların sonucunda kahvaltı öğününü atlamanın hafıza ile ilişkili olmayan bilişsel fonksiyonları da etkilediği gösterilmiştir. Yapılan çalışmalar kahvaltı atlamanın en çok 13-16 yaşları arasında yoğunlaştığını ve kızların kiloları ile ilgili endişeleri nedeni ile kahvaltıyı erkeklere oranla daha fazla atladıklarını göstermektedir.
Sonuç olarak, okula gelen her öğrencinin mutlaka evden çıkmadan önce kahvaltı yapması sağlanmalıdır. Sabah kahvaltısının çocukların gelişiminde ve okul başarısındaki rolü unutulmamalıdır. Çocukluk döneminde kazanılan alışkanlıklar yetişkinlik dönemindeki alışkanlıkların temelini oluşturur. Kahvaltı yapma alışkanlığı edinmiş bir çocuk, öğrencilik hayatı boyunca bu alışkanlığını devam ettirme eğiliminde olacağından gelecekte sağlıklı bir yetişkin olarak hayatını devam ettirecek ve örnek olacaktır.
Kahvaltının sağlıklı sayılması için içeriği de çok önemlidir. Çok şekerli gevrekler veya tatlılar, okul performansını yükseltmektense, tüketildikten bir süre sonra kan şekerinin düşmesine yol açarlar. Bunun yerine yulaf ezmesi gibi tam tahıllar, tam buğday ekmekleri veya tam tahıllı gevrekler tüketilebilir. Yumurta ve yağsız etler kahvaltıda protein sağlayabilir. Sebze veya meyvelerle takviye yapmak, örneğin %100 meyve suları bazı önemli besin maddelerinin de alınmasını sağlar. Süt veya yoğurt gibi yüksek kalsiyum içeren gıdalar da okul performansını iyileştirir.
Kahvaltıda:
*Protein grubu olarak; peynir, süt, yumurta ve yoğurttan,
*CHO grubu olarak; tam tahıl veya çavdar ekmeği, tahıl gevrekleri, yulaf ezmesi ve meyveden,
*Yağ grubu olarak da ceviz, fındık veya zeytinden seçim yapabiliriz.
ÖRNEK KAHVALTI MENÜLERİ
Menü 1: süt, beyaz peynirli tost, 3-4 zeytin
Menü 2: taze sıkılmış portakal suyu, haşlanmış yumurta, tahin-pekmez, tam buğday ekmeği
Menü 3: süt ile yulaf ezmesi, ceviz, meyve
Menü 4: taze sıkılmış meyve suyu, omlet, domates, tam buğday ekmeği
Menü 5: süt, menemen, salatalık, tam buğday ekmeği
Menü 6: açık çay, peynirli gözleme, domates
Menü 7: taze sıkılmış meyve suyu, krep, peynir, tahin pekmez
Menü 8: süt, domates, peynir, salatalık, zeytin, tam buğday ekmeği
Menü 9: açık çay, peynirli domatesli sandviç, tahin pekmez
Menü 10: tarhana veya mercimek çorbası, domates, tam buğday ekmeği
OKUL ÇAĞINDA ARA ÖĞÜNÜN ÖNEMİ
Okul çocuklarında yetersiz ve dengesiz beslenme sonucu; büyüme ve gelişme geriliği, sık ve ağır seyreden enfeksiyonlar, özellikle kız çocuklarında adet döngüsünün başlamasıyla birlikte görülen kansızlık, konsantrasyon eksikliği ve öğrenme güçlüğüne bağlı okul başarısında düşme gibi sorunlar ortaya çıkmaktadır.
Büyüme ve gelişme döneminde olan okul çağı çocuklarının mutlaka tüketilmesi gereken 3 ana öğünün yanında ara öğünler de tüketmesi gerekir. Çocuklarda ara öğün 3 ana öğüne ek olarak 2 -3 kez besin değeri yüksek çeşitlerle olmalıdır. Çocukların okulda geçirdikleri süre uzun olduğu için kahvaltıyla öğle yemeği arasında ve öğle yemeğinden sonra tüketilen ara öğünlerle çocukların büyüme ve gelişmesi için ihtiyaçları olan enerjiyi alması için önemlidir. Yetişkinlere göre mide kapasiteleri daha küçük olan çocukların yeterli enerji ve besin öğeleri alabilmeleri için de ara öğünler aksatılmamalıdır.
Çocukların en çok acıktıkları ve en hareketli oldukları saatler öğleden sonraki saatlerdir. Bu ara öğünde küçük bir tost veya ev yapımı poğaçalar tercih edilebilir. Ara öğünlerde protein ve karbonhidratın bir arada bulunması önemlidir. Bu yüzden ilk ara öğün için de evde hazırlanan meyveli yoğurtlar tercih edilebilir.
Ara öğünlerde enerji değeri dengeli ve lif açısından yüksek besinler tercih edilmelidir. En çok tüketilen ürünler olan şeker, çikolata, bisküvi ve şekerli içecekler verilmemelidir çünkü bu yiyecekler gereksiz yere şişmanlığa, boş kalori alımına ve diş çürüklerine neden olurlar. Bunun yerine büyüme ve gelişmede önemli protein kaynağı, süt ve ürünleri ile meyveler tüketilmelidir. Ara öğünler için taze ve kuru meyveler, ceviz, badem, fındık gibi yağlı tohumlar, kutu sütler veya doğal meyve suları taşınma pratikliği olan besinlerdir. Ev yapımı kek veya kurabiye veya sebzeli-peynirli poğaçalar veya mini sandviçler de ara öğünler için tüketilebilecek alternatiflerdir.
Ara Öğün Önerileri
1: meyve+ 1 bardak süt
2: ev yapımı meyveli yoğurt (istenirse +yulaf)
3: 1 dilim ev yapımı kek + 1 bardak taze sıkılmış meyve suyu
4: 10 adet badem + -2 adet kuru meyve
5: 3 adet ceviz + 1 adet meyve1
6: peynirli tost
7: ev yapımı peynirli poğaça + 1 ayran
8: 1 avuç kuru üzüm + 10 fındık
9: ev yapımı üzümlü kurabiye + 1 küçük bardak süt
10: meyveli smoothie
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Okul Çağında Beslenmenin Önemi?" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dyt.Fatma Merve KALELİOĞLU'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dyt.Fatma Merve KALELİOĞLU'nun izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
