Çocuk ve Ergenlerde Davranış Bozuklukları
Gençlerde Davranış Bozuklukları
Ani tepkiler, sinirlilik, kararsızlık, coşku, öfke, içe kapanıklılık, egoistlik… Gençlik dönemi sağlıksız ve dengesiz ruh halinin görüldüğü bir dönemdir. Benlik algısının ön plana çıktığı, duyguların sürekli değişiklik gösterdiği, kolayca sinirlenilip kolayca sevinilen bu dönemde, duygu-düşünce-davranış uyumu verimli bir şekilde ortaya konamayabilir.
Düşler kurmak, hayallere dalmak, kendisini büyük işler yapan kişi gibi hayal etmek, bazen bir hiç olarak görmek… Sürekli dalgalanan bu ruh hali, kimi zaman ailelere endişe verir. Çocuklarının büyüdükçe öfke nöbetleri yaşamaları, hiçbir şeyi beğenmemesi ve sert tepkileri, isteksiz halleri karşısında ne yapacaklarını şaşırırlar. Özellikle gençlik döneminin ilk yılları, ebeveynlerin yoğun şekilde endişelendikleri dönemdir. Bu süreçte ebeveyn ve genç arasında çatışmalar yaşanabilir, söz dinlemeyen genç kendi istediklerini yapmak konusunda kararlıdır. Bu dönemde çocukluk sürecinde anne babaya duyulan hayranlık, yerini anne, babayı eleştirmeye bırakır. Onların tecrübelerine karşı çıkılır, düşünceleri reddedilir, kimi zaman alay edilir. Gençlik döneminde, arkadaşlarla olmak önem kazanır. Arkadaşlarla birlikte geçirilen zamanlar, aile ile geçirilen zamanın önüne geçer. Bazı gençler, arkadaşlarının yanında iken oldukça neşeli, eğlenceli tavırlar sergilerken ailelerinin yanında içe kapanık, sessiz davranabilir. Kimi zamanda dışarıda oldukça çekingen, mahcup görünen gençler, evde sinirli, öfkeli tavırlar sergileyebilir.
Ergenlik döneminde ben merkezci düşünce yeniden başlar “Ergen Egosantrizmi”. Kendi düşünce ve inançlarının en doğru ve en orijinal olduğunu sanır. Ergen herkesin kendisini izlediğini ve kontrol etmek çabasında olduklarını sanır. Herkes benimle uğraşıyor diye düşünür.
Gençlik döneminde yaşanan bu durumlar, hemen hemen her gençte görülen özelliklerdir. Bazı davranışlar bu dönem için normal kabul edilir.
Gençlik döneminde özellikle ergenlik süresince okul önemli bir yer tutar. Okuldaki en önemli sorun: sosyalleşme becerisidir. Okuldaki sosyalleşme, topluluk içine girme, içinde bulunulan ortamda yaşıtları içerisinde var olmaya çalışma bu dönemin en önemli özellikleri arasındadır. Akademik başarıyı göz ardı eden genç, fiziksel ve sosyal yönlerini ön plana çıkarma çabası içerisindedir. Kendisini güçlü hissetmek adına bu yönlerini geliştirmeye çalışır. Bu dönemde aile ile yaşadığı sıkıntılar, okul başarısındaki düşüşler dikkat çeker.
Gençler bu dönemde bağımsızlık kazanmak ister. Kendilerini gibi bağımsızlık arayan, aynı endişeleri taşıyan, benzer şekillerde bocalamalar yaşayan arkadaşlarıyla birlikte daha çok vakit geçirmek ister, evde anlaşılamadıklarını, hala çocuk olarak görüldüklerini düşünür ve daha çok arkadaş ortamlarında kendi kimliklerini ortaya çıkarmak isterler. Onlar için arkadaş ortamı bir sığınak gibidir adeta. Kurulan bu arkadaşlıklar, gencin toplumsal ilişkiler kurmasına öncülük eder. Bu açıdan arkadaşlık ilişkileri önem kazanır. Arkadaşlar tarafından, beğenilmek, benimsenmek ve önemsenmek önemlidir. Kurulan bu arkadaşlık ilişkilerindeki paylaşımları ile birlikte hem sosyal olarak gelişme gösteren gençler, spor, sanat yetenekleri ile de kendilerini kanıtlayabilir.
Arkadaşlık kurabilmek ve kurulan arkadaşlıkları sürdürebilmek başarı ve ruh sağlığının ölçütü olarak kabul edilir. Çünkü anne babasına bağımlı, kendine güvenmeyen bir gencin akademik başarısı ne kadar yüksek olursa olsun, arkadaşlık kurma yetisi düşük olabilir. Bu durum ise gencin psikolojik destek almasını gerektirir.
Gençlik Döneminde Görülen Davranış Bozuklukları
Çocuk ve ergenlerde davranış bozukluğu, başkalarının haklarını veya temel toplumsal kuralları ihlal eden, tekrar edici davranış modeli ile tanımlanır. Bu tutum çocukta çeşitli ortamlarda en az 12 ay boyunca sürer ve bazı davranış bozukluklarına yol açabilir.
Bunlar:
• Fiziksel saldırı, insan ve hayvanlara zarar verme tehdidi,
• Mala zarar verme,
• Yalancılık veya hırsızlık,
• Kuralların ihlali.
Son yıllarda, ergenlik çağındaki erkeklerde davranış bozukluğu görülme sıklığı değişmezken, genç kızlarda önemli artışlar gözleniyor. Davranış bozukluğu ile ilgili olarak Çocuk Psikolojisi ve Psikiyatrisi Dergisi'nce 40 genç kız üzerinde yapılan bir araştırmada, beyindeki duygular ve duyguları paylaşımla ilgili bölümlerde yapısal farklılıklar bulunduğu ortaya çıktı. Yapılan bu araştırma sonucuna göre, uzmanlar beyin görüntülemesinden yararlanarak erkenden sorunların saptanabileceğini ve buna dayanarak sosyal ve psikolojik yardım sağlanabileceğini düşünüyorlar.
Wellcome Trust and Medical Research Council tarafından yaptırılan araştırmada, davranış bozukluğu görülen 22 genç kız ile bu bozukluğu yaşamayan 20 genç kızın beyinlerinde yapılan görüntüleme esas alındı. Veriler, daha önce ergenlik çağındaki erkekler üzerinde yapılan araştırmayla karşılaştırıldı.
Beynin amygdala bölgesinin, davranış bozukluğu gösteren genç kız ve erkeklerde daha küçük boyutlarda olduğu araştırma ile birlikte ortaya çıktı. (Amygdala, başkalarının korkup korkmadığını sezen ve kişinin kendisindeki korku duygusunu belirleyen bölüm.)
Yine aynı araştırma sonucuna göre, davranış bozukluğu gösteren genç kızların beyinlerinde, duygularla ve kişisel duyguları anlamayla bağlantılı insula adlı bölümün de daha küçük olduğu belirlendi. Ancak davranış bozukluğu gösteren genç erkeklerdeyse, aynı bölge, sağlıklı yaşıtlarına kıyasla daha büyük çıktı.
En ağır davranış bozuklukları gösteren gençlerin beyinlerinin ise, çok farklı yapısal özellikler taşıdığı gözlenmiş.
Gençlikte Kimlik Karmaşası
Gençlikte yaşanan sorunlardan bir diğeri ise kimlik karmaşasıdır. Kimlik karmaşası yaşayan gençler:
• İnsanlara yaklaşma ve sıkı ilişkiler kurmada başarısızlık gösterir ve bunun sonucu olarak yalnızlık çeker.
• Uygun olmayan rastgele kişilerle arkadaşlık eder.
• Çalışamama, kendini bir işe verememe, dikkatini toplama güçlüğü belirgindir.
• Yarışmadan kaçar ve yeteneklerine uymayan işlerde kendini tüketir.
• Ailenin ve toplumun onaylamadığı rollere girer.
• Ters ya da olumsuz kimliğe bürünür.
• Kimlik karmaşasından kurtulmak için gençler değişik yollara başvururlar.
• Dış ülkelere göçüp yerleşerek, uyruk değiştirerek, din değiştirerek kendilerine yeni bir kimlik bulmaya çalışırlar.
Yaşamın bu döneminde ergen, kişiliği için bir kimlik geliştirmeye çalışır. Bu dönemde dış görünüm önem kazanır. Görünümüne gösterdiği ilgi benliğin oluşmasına yardımcı olur. Kimliğini arayış çabası içinde, kahramanlara, dini konulara, öğreti ve ideolojilere, karşı cinsten kişilere ilgi duyar ve tutkunluk gösterir. Kararsızlık ve şaşkınlık bu dönemdeki gençlerin dayanışma grupları oluşturmasına neden olur. Bu dönemde ergen, çocuklukta öğrenmiş olduğu kurallarla, yetişkinin geliştirmesi gereken değer yargıları arasında bocalar.
Bireyin olumlu bir kimlik duygusu geliştirebilmesinde daha önceki gelişim dönemlerinde kazanmış olduğu kişilik özelliklerinin önemi büyüktür. Bununla birlikte gerek ana-babalar ve öğretmenler gerekse gencin çevresindeki diğer önemli gördüğü bireyler, ergenlerin yeni yeni rolleri araştırmalarına izin vermeli, bu tür yeni rollerin sağlıklı bir biçimde araştırılması ile yaşamlarında daha olumlu yönelimlerle daha olumlu bir kimliğin başarılabileceğini unutmamalılar.
Ani tepkiler, sinirlilik, kararsızlık, coşku, öfke, içe kapanıklılık, egoistlik… Gençlik dönemi sağlıksız ve dengesiz ruh halinin görüldüğü bir dönemdir. Benlik algısının ön plana çıktığı, duyguların sürekli değişiklik gösterdiği, kolayca sinirlenilip kolayca sevinilen bu dönemde, duygu-düşünce-davranış uyumu verimli bir şekilde ortaya konamayabilir.
Düşler kurmak, hayallere dalmak, kendisini büyük işler yapan kişi gibi hayal etmek, bazen bir hiç olarak görmek… Sürekli dalgalanan bu ruh hali, kimi zaman ailelere endişe verir. Çocuklarının büyüdükçe öfke nöbetleri yaşamaları, hiçbir şeyi beğenmemesi ve sert tepkileri, isteksiz halleri karşısında ne yapacaklarını şaşırırlar. Özellikle gençlik döneminin ilk yılları, ebeveynlerin yoğun şekilde endişelendikleri dönemdir. Bu süreçte ebeveyn ve genç arasında çatışmalar yaşanabilir, söz dinlemeyen genç kendi istediklerini yapmak konusunda kararlıdır. Bu dönemde çocukluk sürecinde anne babaya duyulan hayranlık, yerini anne, babayı eleştirmeye bırakır. Onların tecrübelerine karşı çıkılır, düşünceleri reddedilir, kimi zaman alay edilir. Gençlik döneminde, arkadaşlarla olmak önem kazanır. Arkadaşlarla birlikte geçirilen zamanlar, aile ile geçirilen zamanın önüne geçer. Bazı gençler, arkadaşlarının yanında iken oldukça neşeli, eğlenceli tavırlar sergilerken ailelerinin yanında içe kapanık, sessiz davranabilir. Kimi zamanda dışarıda oldukça çekingen, mahcup görünen gençler, evde sinirli, öfkeli tavırlar sergileyebilir.
Ergenlik döneminde ben merkezci düşünce yeniden başlar “Ergen Egosantrizmi”. Kendi düşünce ve inançlarının en doğru ve en orijinal olduğunu sanır. Ergen herkesin kendisini izlediğini ve kontrol etmek çabasında olduklarını sanır. Herkes benimle uğraşıyor diye düşünür.
Gençlik döneminde yaşanan bu durumlar, hemen hemen her gençte görülen özelliklerdir. Bazı davranışlar bu dönem için normal kabul edilir.
Gençlik döneminde özellikle ergenlik süresince okul önemli bir yer tutar. Okuldaki en önemli sorun: sosyalleşme becerisidir. Okuldaki sosyalleşme, topluluk içine girme, içinde bulunulan ortamda yaşıtları içerisinde var olmaya çalışma bu dönemin en önemli özellikleri arasındadır. Akademik başarıyı göz ardı eden genç, fiziksel ve sosyal yönlerini ön plana çıkarma çabası içerisindedir. Kendisini güçlü hissetmek adına bu yönlerini geliştirmeye çalışır. Bu dönemde aile ile yaşadığı sıkıntılar, okul başarısındaki düşüşler dikkat çeker.
Gençler bu dönemde bağımsızlık kazanmak ister. Kendilerini gibi bağımsızlık arayan, aynı endişeleri taşıyan, benzer şekillerde bocalamalar yaşayan arkadaşlarıyla birlikte daha çok vakit geçirmek ister, evde anlaşılamadıklarını, hala çocuk olarak görüldüklerini düşünür ve daha çok arkadaş ortamlarında kendi kimliklerini ortaya çıkarmak isterler. Onlar için arkadaş ortamı bir sığınak gibidir adeta. Kurulan bu arkadaşlıklar, gencin toplumsal ilişkiler kurmasına öncülük eder. Bu açıdan arkadaşlık ilişkileri önem kazanır. Arkadaşlar tarafından, beğenilmek, benimsenmek ve önemsenmek önemlidir. Kurulan bu arkadaşlık ilişkilerindeki paylaşımları ile birlikte hem sosyal olarak gelişme gösteren gençler, spor, sanat yetenekleri ile de kendilerini kanıtlayabilir.
Arkadaşlık kurabilmek ve kurulan arkadaşlıkları sürdürebilmek başarı ve ruh sağlığının ölçütü olarak kabul edilir. Çünkü anne babasına bağımlı, kendine güvenmeyen bir gencin akademik başarısı ne kadar yüksek olursa olsun, arkadaşlık kurma yetisi düşük olabilir. Bu durum ise gencin psikolojik destek almasını gerektirir.
Gençlik Döneminde Görülen Davranış Bozuklukları
Çocuk ve ergenlerde davranış bozukluğu, başkalarının haklarını veya temel toplumsal kuralları ihlal eden, tekrar edici davranış modeli ile tanımlanır. Bu tutum çocukta çeşitli ortamlarda en az 12 ay boyunca sürer ve bazı davranış bozukluklarına yol açabilir.
Bunlar:
• Fiziksel saldırı, insan ve hayvanlara zarar verme tehdidi,
• Mala zarar verme,
• Yalancılık veya hırsızlık,
• Kuralların ihlali.
Son yıllarda, ergenlik çağındaki erkeklerde davranış bozukluğu görülme sıklığı değişmezken, genç kızlarda önemli artışlar gözleniyor. Davranış bozukluğu ile ilgili olarak Çocuk Psikolojisi ve Psikiyatrisi Dergisi'nce 40 genç kız üzerinde yapılan bir araştırmada, beyindeki duygular ve duyguları paylaşımla ilgili bölümlerde yapısal farklılıklar bulunduğu ortaya çıktı. Yapılan bu araştırma sonucuna göre, uzmanlar beyin görüntülemesinden yararlanarak erkenden sorunların saptanabileceğini ve buna dayanarak sosyal ve psikolojik yardım sağlanabileceğini düşünüyorlar.
Wellcome Trust and Medical Research Council tarafından yaptırılan araştırmada, davranış bozukluğu görülen 22 genç kız ile bu bozukluğu yaşamayan 20 genç kızın beyinlerinde yapılan görüntüleme esas alındı. Veriler, daha önce ergenlik çağındaki erkekler üzerinde yapılan araştırmayla karşılaştırıldı.
Beynin amygdala bölgesinin, davranış bozukluğu gösteren genç kız ve erkeklerde daha küçük boyutlarda olduğu araştırma ile birlikte ortaya çıktı. (Amygdala, başkalarının korkup korkmadığını sezen ve kişinin kendisindeki korku duygusunu belirleyen bölüm.)
Yine aynı araştırma sonucuna göre, davranış bozukluğu gösteren genç kızların beyinlerinde, duygularla ve kişisel duyguları anlamayla bağlantılı insula adlı bölümün de daha küçük olduğu belirlendi. Ancak davranış bozukluğu gösteren genç erkeklerdeyse, aynı bölge, sağlıklı yaşıtlarına kıyasla daha büyük çıktı.
En ağır davranış bozuklukları gösteren gençlerin beyinlerinin ise, çok farklı yapısal özellikler taşıdığı gözlenmiş.
Gençlikte Kimlik Karmaşası
Gençlikte yaşanan sorunlardan bir diğeri ise kimlik karmaşasıdır. Kimlik karmaşası yaşayan gençler:
• İnsanlara yaklaşma ve sıkı ilişkiler kurmada başarısızlık gösterir ve bunun sonucu olarak yalnızlık çeker.
• Uygun olmayan rastgele kişilerle arkadaşlık eder.
• Çalışamama, kendini bir işe verememe, dikkatini toplama güçlüğü belirgindir.
• Yarışmadan kaçar ve yeteneklerine uymayan işlerde kendini tüketir.
• Ailenin ve toplumun onaylamadığı rollere girer.
• Ters ya da olumsuz kimliğe bürünür.
• Kimlik karmaşasından kurtulmak için gençler değişik yollara başvururlar.
• Dış ülkelere göçüp yerleşerek, uyruk değiştirerek, din değiştirerek kendilerine yeni bir kimlik bulmaya çalışırlar.
Yaşamın bu döneminde ergen, kişiliği için bir kimlik geliştirmeye çalışır. Bu dönemde dış görünüm önem kazanır. Görünümüne gösterdiği ilgi benliğin oluşmasına yardımcı olur. Kimliğini arayış çabası içinde, kahramanlara, dini konulara, öğreti ve ideolojilere, karşı cinsten kişilere ilgi duyar ve tutkunluk gösterir. Kararsızlık ve şaşkınlık bu dönemdeki gençlerin dayanışma grupları oluşturmasına neden olur. Bu dönemde ergen, çocuklukta öğrenmiş olduğu kurallarla, yetişkinin geliştirmesi gereken değer yargıları arasında bocalar.
Bireyin olumlu bir kimlik duygusu geliştirebilmesinde daha önceki gelişim dönemlerinde kazanmış olduğu kişilik özelliklerinin önemi büyüktür. Bununla birlikte gerek ana-babalar ve öğretmenler gerekse gencin çevresindeki diğer önemli gördüğü bireyler, ergenlerin yeni yeni rolleri araştırmalarına izin vermeli, bu tür yeni rollerin sağlıklı bir biçimde araştırılması ile yaşamlarında daha olumlu yönelimlerle daha olumlu bir kimliğin başarılabileceğini unutmamalılar.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Çocuk ve Ergenlerde Davranış Bozuklukları" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Dnş.Filiz OKUŞ TEZEL'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Dnş.Filiz OKUŞ TEZEL'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
4 Beğeni 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
